Geen water op Gliese 581c, wel op 581d?

Begin dit jaar kondigden sterrenkundigen de ontdekking aan van de eerste Aardachtige planeet, waar de condities gunstig zouden zijn om leven te kunnen herbergen: Gliese 581c ^[1]zie ook het Gliese 581c-dossier. Maar computersimulaties, verricht door een team sterrenkundigen onder leiding van Werner von Bloh van het Institute for Climate Impact Research in Potsdam (Duitsland), laten zien dat Gliese 581c te warm is voor water en dat de planeet eerder op Venus lijkt dan op de Aarde. Het zou er warmer zijn dan 100 ºC en dus zou water er binnen korte tijd verdampen. Ook zou er een broeikaseffect optreden, veroorzaakt door kooldioxide en methaan in de atmosfeer, waardoor de temperatuur nog meer stijgt. Op 25 mei, alweer een maandje terug dus, verscheen een artikel van Bloh’s team over het planetenstelsel rond de rode dwergster Gliese 581 in Astronomy & Astrophysics. Een ander opmerkelijk resultaat van de computersimulatie is dat een andere planeet in hetzelfde stelsel, Gliese 581d ^[2]Gliese 581 d is ongeveer acht aardmassa’s zwaar en heeft een omlooptijd van 84 dagen, juist wel water zou kunnen bevatten! Normaal gesproken is het op deze planeet te koud, maar ook daar kan het broeikaseffect optreden en daardoor komt de temperatuur in de ‘habitable zone’, zoals het zo mooi heet. Kortom het vizier wordt verplaatst van Gliese 581c naar 581d! Bron: Space.com.

Bewoonbare zone

Van Gliese 581c wordt gezegd dat deze een exoplaneet is die bewoonbaar is. Dat wil zeggen dat de omstandigheden er gunstig zijn om leven te herbergen. De Engelse term daarvoor is Habitable Zone (HZ). Andere termen die gebruikt worden zijn ‘Groene Gordel’ of ‘Goudlokje Zone’. Dat laatste slaat op het sprookje van de drie beren, waarbij de jongste beer pap voorgeschoteld krijgt. Het eerste bord pap is te heet, het tweede bord te koud en het derde bord is precies goed. En zo is het ook met aardachtige planeten: ze kunnen te warm zijn, te koud of precies goed. Gliese 581c is met z’n temperatuurbereik van 0-40 °C precies goed. In het zonnestelsel bevindt de HZ zich in het afstandsbereik 0,95 en 1,37 astronomische eenheden. Zoals we weten zit de Aarde precies op 1 AE (ca. 149 miljoen km van de Zon verwijderd). In het figuur hierboven de HZ voor verschillende stertypes. Onderaan staat Gliese 581c bij de categorie rode dwergsterren. Je ziet dat die ook binnen de HZ van dat type valt. Bron: Wikipedia.

Gliese 581 in de science fiction-literatuur

De rode dwergster Gliese 581 blijkt te figureren in diverse science fictionverhalen! Als nr. 562 in de lijst van Wolf, opgesteld door Max Wolf (1863-1932), komt de ster (met twee planeten) bijvoorbeeld voor in Approaching Perimelasma, een science fictionverhaal van Geoffrey A. Landis. Even een quote: “Exhibiting an excessive sense of caution, the proctors of Earthspace refused to allow the other end of the Virgo wormhole to exit at the usual transportation nexus, the wormhole swarm at Neptune-Trojan 4. The far end of the wormhole opens instead to an orbit around Wolf-562, an undistinguished red dwarf sun circled by two airless planets that are little more than frozen rocks, twenty-one light years from Earthspace. To get here we had to take a double wormhole hop: Wolf, Virgo“. Een verhaal uit januari 1998! In 2001 werd het opgenomen in de bundel Impact Parameter and other quantum realities van Geoffrey A. Landis. Bron: Astroblogger.Blogspot.com.

De lichtste exoplaneet ooit ontdekt

(21 april 2009)

Planetenjager Michael Mayor, ontdekker in 1995 van de allereerste exoplaneet 51 Pegasi b, heeft weer toegeslagen. Vanmorgen maakte hij met z’n team bekend met behulp van de 3,6 meter telescoop van La Silla van de ESO in Chili de kleinste rotsachtige planeet tot nu toe te hebben ontdekt. Het gaat om Gliese 581 e, die draait rond de rode dwerg Gliese 581, op een afstand van 20,5 lichtjaar van de aarde in het sterrenbeeld Weegschaal. Gliese 581 e heeft een massa van 1,9 keer die van de aarde en draait in 3,15 dagen om de ster. Het is hoogstwaarschijnlijk een rotsachtige planeet, maar hij staat te dicht bij zijn ster om leven te kunnen herbergen. Van Gliese 581 zijn nu vier planeten bekend. Twee jaar geleden werden met dezelfde telescoop drie exoplaneten rond de rode dwerg ontdekt. Nieuwe observaties van een van die drie, Gliese 581 d, wijzen uit dat deze planeet in de ‘bewoonbare zone’ ligt, waar water kan voorkomen, een van de voorwaarden voor het onstaan van leven. Deze planeet is echter zeven keer zo zwaar als de Aarde en vermoedelijk is ‘ie niet (alleen) rotsachtig. Op de animatie hierboven zie je Gliese 581 e links vooraan. Exoplaneet b staat het dichtste bij de rode dwerg Gliese 581, dan het kleine stipje c en tenslotte de blauwgekleurde planeet d. Op de ESO-site in de bron zijn talloze video’s te zien van het planetensysteem rondom Gliese 581, zoals deze. Bron: NOVA + ESO.