Waarnemingen bevestigen model type Ia supernovae

Supernove van type Ia zijn voor sterrenkundigen dé standaard-meetlinten van het heelal. Met hun regelmatige lichtcurve en absolute lichtsterkte kunnen ze goed worden gebruikt om afstanden in het heelal te meten. Het model dat voor de verklaring van type Ia supernovae wordt gebruikt is al tientallen jaren oud: een witte dwerg trekt door z’n zwaartekracht materiaal aan van een begeleidende gewone ster en dat materiaal overschrijdt op een gegeven moment een kritieke grens en dan is het boem, knal, beng, etc… Dat model staat nog steeds als een huis en het is onlangs zelfs door waarnemingen met behulp van ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili bevestigd. Met de VLT bekeek men nauwkeurig supernova SN 2006X, die vorig jaar verscheen in het sterrenstelsel M100 (NGC 4321) in het sterrenbeeld Haar van Berenice (Coma Berenices), 70 miljoen lichtjaar verderop ^[1]op supernova-gebied is M100 best wel actief. Eerder al werden supernovae 1901B, 1914A, 1959E en 1979C in M100 ontdekt!.

Op de 8,2 meter VLT was een Ultraviolet and Visual Echelle Spectrograph (UVES) bevestigd en daarmee werden op vier momenten spectrogrammen gemaakt van de supernova. Uit die waarnemingen, die bevestigd zijn door andere instrumenten zoals de Keck-telescoop op Hawaii, kwam naar voren dat al vóór de supernova materiaal van de begeleidende rode reus naar de witte dwerg bewoog. Na de explosie is dat materiaal als verschillende schillen te zien (zie afbeelding rechter plaatje). De schillen expanderen met een snelheid van zo’n 50 km per seconde en daaruit leidt het sterrenkundig team die dit allemaal onderzocht af dat het materiaal zo’n 50 jaar voor de explosie door de rode reus door zogenaamde sterrenwinden moet zijn uitgestoten. Die snelheid van het materiaal komt goed overeen met de modellen die bestaan voor sterrenwind van rode reuzensterren. Het team, dat onder leiding staat van de man met de mooie naam Ferdinando Patat, heeft 12 juli j.l. in het online-journaal Science Express een publicatie gewijdt aan de waarnemingen. Bron: ESO.