Sterformatie stopt door supermassieve zwarte gaten

Waarnemingen met de infrarood-ruimtetelescoop Spitzer van de NASA duiden er op dat superzware zwarte gaten in de centra van elliptische sterrenstelsels de vorming van nieuwe sterren tegengaan. Ze doen dat doordat ze het gas in de stelsels verhitten en daardoor blijft er geen koel gas over. En dat laatste is nou juist een noodzakelijk ingrediënt voor stervorming. Sterrenkundigen van de Universiteit van Santa Cruz (Californië, VS) hebben het elliptische stelsel NGC 5044 in Maagd (Virgo) met de Spitzer onderzocht en gezien dat het centrale superzware zwarte gat door een verschijnsel genaamd feedback heating in staat is om al het gas in het stelsel te verhitten (Iemand een goede Nederlandsche suggestie voor die term?). Daarbij wordt materiaal van nabijstaande sterren door het zwarte gat verzwolgen en daardoor wordt het omringende gas sterk verhit (tot zo’n 10 miljoen ºC). Vervolgens ontstaan er een soort van hete rookpluimen, die het gehele sterrenstelsel doorschieten en het overige gas verhitten.

En dat zorgt er op zijn beurt weer voor dat stervorming stopt, want net als regen die pas condenseert bij lage temperaturen, kunnen ook gas- en stofwolken pas gaan krimpen als ze voldoende koud zijn. De verschijnselen in NGC 5044 zijn overigens ook gevonden in een ander elliptisch stelsel, NGC 4636 ook in Maagd. Een artikel van Pasquale Temi, Fabrizio Brighenti en William G. Mathews over beide stelsels verschijnt binnenkort in het vakblad The Astrophysical Journal en is ook hier te lezen. Bron: Spitzer/Caltech.