Honderden actieve sterrenstelsels ontdekt

In een gecombineerd onderzoek van de infraroodsatelliet Spitzer en de röntgensatelliet Chandra (beiden van de NASA) hebben sterrenkundigen honderden actieve sterrenstelsels ontdekt op afstanden die overeenkomen met de tijd dat het heelal een kwart van z’n huidige leeftijd had. Zeg maar zo’n 8 miljard lichtjaar ver weg. Dergelijke actieve sterrenstelsels hebben een zogenaamde AGN, een active galactic nucleus. Het zijn jonge sterrenstelsels die in dat centrum een superzwaar zwart gat hebben. Die zwarte gaten zijn heel actief, doordat invallend materiaal wordt verhit en in energierijke jets wordt uitgestoten. Men denkt dat quasars in feite niets anders zijn dan dergelijke AGN. In de spiraalarmen van dergelijke sterrenstelsels is een ware geboortegolf van sterren aan de gang. De hoge energiestraling uit het centrum wordt deels geabsorbeerd door gas en stof in die stelsels. Het gas en stof zetten die vervolgens om in straling met langere golflengten, zoals infraroodstraling en dat is door Spitzer gedetecteerd. Die hoeveelheid waargenomen infraroodstraling is méér dan de hoeveelheid die veroorzaakt wordt door actieve stervorming, dus ging men direct aan AGN denken. Maar een bevestiging moest komen van verdere röntgenwaarnemingen. Die kwamen van Chandra, die in de zogenaamde Great Observatories Origins Deep Survey (GOODS) honderden stelsels onderzocht. En dat leverde de bevestiging op van de waarnemingen van Spitzer dat er honderden van dergelijke AGN zijn. Ze waren nooit eerder ‘aan het licht’ gekomen omdat ze erg verduisterd worden door het gas en stof in die sterrenstelsels. Op de foto hierboven zien we links een impressie van een AGN en rechts een gecombineerd Spitzer/Chandraplaatje. Het omcirkelde object is een AGN die zogenaamde harde röntgenstraling uitzendt. De oranje objecten zenden zacht röntgenstraling, die minder energierijk is, uit.  Bron: Chandra/Harvard.