Botsende sterrenstelsels en onzichtbaar heelal dingen mee naar Academische Jaarprijs

Voor het derde achtereenvolgende jaar wordt de Academische Jaarprijs ^[1]Dit wordt georganiseerd door NRC-Handelsblad in samenwerking met de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO). uitgereikt aan het universiteitsteam van studenten en onderzoekers dat zich als beste heeft ingezet om de beste wetenschap die hun universiteit te bieden heeft op een originele manier ‘onder het volk te brengen.’ De winnaar van de Academische Jaarprijs 07/08 zal op 11 juni 2008 bekend worden gemaakt door de jury, die onder leiding van Rick v.d. Ploeg, voormalig staatssecretaris van OC&W, de 14 genomineerde inzendingen zal beoordelen. Gisteren stonden in NRC-handelsblad 11 van die 14 genomineerde voorstellen en twee ervan gaan over sterrenkunde! Even een korte schets van die voorstellen:

•  Het onzichtbare heelal (Rijksuniversiteit van Groningen): onder leiding van professor Peter Barthel wil het onzichtbare heelal promoten. Ze spelen daarbij in op de lancering van de Herschelsatelliet, die plaats zal vinden op 31 juli dit jaar. In die satelliet zit ook een instrument uit Groningen en de bedoeling is daarmee om infraroodstraling uit het heelal te onderzoeken, straling die voor mensenogen onzichtbaar is. Barthel’s team wil 12 publieksmanifestaties organiseren, één in iedere provinciehoofdstad. Ook is de bedoeling 25 schoolbezoeken af te leggen met de Discovery Truck, het rondreizende laboratorium van de Rijksuniversiteit van Groningen. Tijdens die evenementen kunnen scholieren een opblaasbaar planetarium ingaan en zijn er experimenten, demonstraties van infrarood-technologie en lezingen. Ook loopt er een acteur rond die de 18e eeuwse William Herschel speelt, de ontdekker van de infraroodstraling. Er komt een educatieve website over het onzichtbare heelal, een practicum voor havo-vwo’ers en tenslotte wat ludieke acties, zoals een landelijke infrarood fotowedstrijd en de verkiezing van Miss en Mister infrarood Universe. Mmmm, ik ben benieuwd hoe ze dat laatste precies willen doen. 🙂
•  Red de mensheid (Universiteit van Utrecht): een team van deze universiteit, waaronder promovendus Diederik Kruijssen, wil het computergame Collision ontwikkelen. Het spel speelt zich af over zo’n drie miljard jaar, als de Melkweg in botsing komt met het grote Andromedastelsel. Momenteel hebben we op aarde weinig te duchten van kosmische gevaren, afgezien van een enkele komeet of planetoïde die soms inslaat. Maar wanneer die botsing met M31 plaatsvind wordt het heel anders. Met de botsing tussen de twee grote stelsels gaat veel kosmisch geweld gepaard. Gaswolken zullen botsen en er zullen golven van actieve stervorming plaatsvinden. Onder de nieuw gevormde sterren zullen zich veel zwaargewichten bevinden, die een kort maar heftig leven zullen leiden en dan als supernova eindigen. De speler van Collision zal een veilige plaats voor de Aarde moeten zoeken temidden van dat kosmische geweld. Gevaren komen niet alleen van exploderende supernovae, maar ook van wolken kometen en planetoïden. En als een veilige plek is gevonden, zijn daar dan voldoende elementaire chemische stoffen aanwezig voor het aardse leven? Kortom, een soort van survivalgame voor de gehele Aarde. De bedoeling is Collision te verspreiden op scholen, musea en een website. Er is een wedstrijd wie de beste simulatie weet te verzinnen en de beste twee inzendingen winnen een  virtuele sterrenkundige reis. Ha, dat laatste vind ik een goeie! Je wint een virtuele sterrenkundige reis  onderzoeksreis naar de observatoria op La Palma, een van de Canarische Eilanden! ^[2]Zoals uit de reactie van Diederik Kruijssen blijkt stond dit verkeerd vermeldt in NRC-Handelsblad.

Persoonlijk vind ik het eerste voorstel van de Rijksuniversiteit het meeste aanspreken. Ik denk dat met dat rondreizende ‘circus’ met die Discovery Truck uiteindelijk meer scholieren bereikt zullen worden. Het spel Collision lijkt mij zelf op zich wel leuk, maar het zinkt weg in alle games die scholieren op de PC, Wii, playstation en noem maar op spelen. Maar goed, de komende maanden gaan alle 14 teams hun voorstellen verder uitwerken en ‘aan de man brengen’, dus wie weet word ik nog wel omgepraat. Het wordt overigens wel eens tijd dat een sterrenkundige inzending de Academische Jaarprijs (groot € 100.000,-) wint. De eerste versie (’05/06) werd gewonnen door de Universiteit van Wageningen met een voorstel over insecten. Vorig jaar (versie ’06/07 ^[3]Daar zaten toen geen sterrenkundige inzendingen bij, dus daar heb ik toen geen aandacht aan geschonken. Ja, we moeten hard zijn. 🙂 ) werd gewonnen door de Universiteit van Utrecht en dat ging over poolonderzoek. Duimen dus! Bron: NRC-Handelsblad, 19 januari 2008.