29 maart 2024

De dubbele kern van het Andromedastelsel

De dubbele kern van M31

Credit: NASA and STScI

Soms kom je er achter dat je van een heleboel dingen nog verdraaid weinig weet. Zo was vorige week de sterrenkundige Ilse van Bemmel op visite bij sterrenkunde-vereniging Huygens, die leuk mededeelde dat het welbekende sterrenstelsel M31 (het Andromedastelsel) een dubbele kern heeft. ‘A double nucleus’, zoals dat in vaktaal heet. Is bekend sinds de bekendmaking ervan op 20 juli 1993, maar ik zat die dag zeker ergens onder een steen, want tot vorige week vrijdag had ik er nog nooit van gehoord. Nieuwsgierig Aagje als ik ben ging ik op pad om het naadje van de kous te weten over deze dubbele kern en te kijken wat ik de afgelopen 15 jaar daarover gemist had. Nou, gelukkig viel dat wel mee, want nog steeds is er niet veel bekend over de ware aard van de kern. Veel gissingen, vermoedens en theorieën. Wat vaststaat is dat de ware kern van M31 gevormd wordt door P2, op de rechterfoto de vage kern rechts. Dat wil zeggen dat zich daar het superzware zwarte gat bevindt, eentje met een massa van naar schatting 100 miljoen zonmassa’s. De heldere kern P1, op de rechterfoto links als heldere vlek te zien, is ná­et de echte kern! Klinkt niet echt logisch, maar het valt uit te leggen: om het superzware zwarte gat bewegen zich vele sterren in een elliptische baan. Op het verste punt van die baan bewegen de sterren langzamer en groeperen ze samen in een grote cluster van sterren. Dat punt is P1. De echte kern P2 is een stuk vager omdat er vele wolken van gas en stof voorliggen, die het zicht verduisteren. Ze hebben van het Hubbleteam een animatie gemaakt waarop dat allemaal prima te zien is, verkrijgbaar in de smaken Quicktime en Mpeg. Het idee dat de dubbele kern van M31 een overblijfsel van een botsing  van twee sterrenstelsels is schijnt niet juist te zijn. Het argument daarvoor is eenvoudig: de afstand tussen P1 en P2 is slechts 6 lichtjaren (0,5 boogseconden). Als het echt twee kernen van sterrenstelsels zouden zijn dan zouden ze binnen 100 miljoen jaar moeten zijn samengesmolten. Voor ons klinkt dat erg lang, maar sterrenkundig gezien is dat een korte periode. De sterren in de kern van het Andromedastelsel zijn soms miljarden jaren oud, dus de kans is erg klein dat we juist nu getuige zijn van een samensmelting van de twee kernen.

Share

Speak Your Mind

*