
Filamenten van heel ijl gas tussen de clusters Abell 222 en Abell 223. Credit: ESA/XMM-Newton/EPIC/ESO (J. Dietrich)/SRON (N. Werner)/MPE (A. Finoguenov)
Heet en ijl gas
‘Doordat het gas in de draden zo ijl en zo heet is, leek waarnemen onmogelijk en bleef het grootste deel van het kosmisch web vooralsnog theorie’, aldus Kaastra. Dat bleef zo totdat promovendus Norbert Werner op het idee kwam de röntgensatelliet XMM-Newton te richten op twee clusters van sterrenstelsels die vanuit ons perspectief op één lijn staan. ‘De clusters Abell 222 en Abell 223 staan precies zo dat ik, als er heet gas tussen zou hangen, met XMM-Newton zo veel mogelijk in één keer in mijn blikveld had en het dus zou moeten zien.’ De plaatjes die XMM-Newton ervan maakte, spraken boekdelen. ‘De verbinding tussen de clusters die we zien in de waarnemingen is zeer waarschijnlijk het heetste en dichtste deel van het ijle gas waaruit het kosmisch web is opgebouwd’, vertelt Norbert Werner. ‘Daarmee hebben we waarschijnlijk de protonen en neutronen die we kwijt waren gevonden en in principe de hoeveelheid materie in het heelal die we thuis kunnen brengen verdubbeld.’ De astronomen zetten hun zoektocht voort. Jelle Kaastra: ‘Het is nu zaak om nog meer van deze clusters te zoeken die zo handig op één lijn staan.’ Intussen werken ruimteonderzoekers in de laboratoria van SRON aan nieuwe ultragevoelige röntgensensoren, die op een toekomstige ruimtetelescoop het kosmisch web waarvan we nu nog maar één draad hebben gezien, verder moeten ontwarren. XMM-Newton is de röntgentelescoop van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA; hij werd in 1999 in de ruimte gebracht. SRON bouwde voor XMM-Newton de reflectietraliespectrometer, een instrument dat de röntgenstraling uit het heelal tot in detail ontrafelt en analyseert. De resultaten van het onderzoek zijn recent verschenen in het tijdschrift Astronomy and Astrophysics met de titel ‘Detection of hot gas in the filament connecting the clusters of galaxies Abell 222 and Abell 223’ . Aan het onderzoek werkten mee Norbert Werner en Jelle Kaastra van SRON, Alexis Finoguenov, Aurora Simionescu en Hans Böhringer van het Max Planck Institut für Extraterrestrische Physik, Jörg Dietrich van de European Southern Observatory (ESO) en Jacco Vink van de Universiteit Utrecht. Op http://www.mpa-garching.mpg.de/galform/data_vis/#flying_filament staan animaties over deze verborgen kosmische materie. Bron: SRON.Voetnoten
↑1 | Het Nederlands expertise-instituut voor ruimteonderzoek. |
---|
Speak Your Mind