Van ICE tot Rosetta

Gisteravond hield Alex Scholten (waarnemingsleider van de Nederlandse Kometen Vereniging) een lezing bij sterrenkundevereniging Christiaan Huygens over ruimtevluchten naar kometen. Z’n boeiende verhaal begon bij de datum van 10 juni 1982, toen de Amerikaanse International Sun/Earth Explorer 3 (ISEE-3) onder de nieuwe naam van International Cometary Explorer (ICE) richting de komeet 21P/Giacobini-Zinner werd gedirigeerd. En het verhaal eindigde met 2014 als de Europese kometenverkenner Rosetta in een baan om de de komeet 67P/Churyumov-Gerasimenko is gekomen en de sonde Philae een zachte landing hoopt te maken op het oppervlak van deze komeet. Uit de presentatie van Scholten, die op enthousiaste en deskundige wijze kan vertellen over kometen, blijkt wel dat tussen 1982 en 2014 erg veel ruimtevaartmissies richting kometen zijn geweest, gaande zijn en nog komen. Kometen zijn kennelijk erg in trek bij de sterrenkundigen. In feite was de eerste komeet die serieus aandacht kreeg de beroemde komeet van Halley, formeel 1P/Halley genaamd. Daar ging een hele stoet verkenners naar toe, van de Russische Vega-satellieten tot aan de Europese Giotto. Door één of andere reden hadden de Amerikanen niets naar Halley gestuurd, vandaar dat ze die ISEE-3 omdoopten tot ICE en op nogal gekunstelde wijze 21P/Giacobini-Zinner lieten onderzoeken. Scholten liet het filmpje zien van de nadering van de Giotto tot de kern van Halley, hetgeen we op die beruchte 13e maart 1986 allen voor de televisie gezeten zo node misten. Het filmpje is voor de liefhebbers hier te zien. Na Halley was de aandacht vooral voor komeet 19P/Borelly, die door de Amerikaanse Deep Space 1 werd bezocht. DS1 was een satelliet uit de zogenaamde New Millenium-klasse: goedkoop en efficiënt. Het ging er eigenlijk om een boel nieuwe technieken uit te proberen, zoals een ionenmotor.

Naast Deep Space hadden de Amerikanen ook Deep Impact: deze ging richting 9P/Tempel 1 en daar kwam ‘ie op 3 juli 2005 aan. Een dag later koppelde de zogenaamde impactor los en 7:52 uur sloeg ‘ie te pletter op de komeet, gadegeslagen door zowel het moederschip Deep Impact als talloze telescopen op en rondom de Aarde. Wetenschappelijk resultaat was o.a. de ontdekking dat Tempel 1 water in z’n binnenste heeft. Inmiddels is de Deep Impact omgedoopt tot Epoxi en is ‘ie onderweg richting de komeet Hartley 2. Een knap staaltje werk werd ook verricht door de sonde Stardust, die januari 2004 door de staart van komeet Wild 2 vloog en deeltjes daarvan inving in een soort van aerogel. 15 Januari 2006 kwam ‘ie terug op Aarde na een landing in de woestijn van Utah en de deeltjes heeft men in laboratoria onderzocht. Resultaten daarvan heb ik o.a. hier en ook nog eens daar beschreven. Afijn, om een lang verhaal nog veel langer te maken is de Stardust ook weer omgedoopt met een andere naam, New Exploration of Tempel 1 (NExT) en een nieuwe bestemming: Tempel 1. Hé da’s toch die komeet die ook al bezocht is door Deep Impact met z’n impactor? Yep, op 14 februari 2011 hoopt NExT de krater te kunnen zien die de impactor op die komeet op 4 juli 2005 geslagen heeft. Schrijf ’s vast op in je agenda. En tenslotte dan Rosetta, waar Alex Scholten aandacht aan besteedde. Die werd 2 maart 2004 gelanceerd en z”n baan is erg ingewikkeld, waarbij hij de Aarde maar liefst drie maal passeert (zie dit tijdsschema). Begin 2014 is de aankomst bij 67P/Churyumov-Gerasimenko en een half jaartje later moet na grondige verkenningen de sonde Philae op het oppervlak landen. Alex Scholten is dan vast en zeker welkom om de resultaten daarvan te bespreken bij Huygens!