28 maart 2024

Vreemde pulsar stelt sterrenkundigen voor raadsel

Voorstelling van de baan van J1903+0327 rechts

CREDIT: Bill Saxton, NRAO/AUI/NSF

Sterrenkundigen hebben weer iets vreemds ontdekt: een snel ronddraaiende pulsar [1]Da’s eigenlijk een contradictio in terminis: alle pulsars draaien per definitie snel rond. die een zeer grote en elliptische, langgerekte, baan heeft rondom een gewone zonachtige ster. Het vreemde eraan is dat andere pulsars cirkelvormige kleine banen hebben rondom het gemeenschappelijk middelpunt dat ze met een andere ster hebben. Ook is de pulsar, die de prachtige naam J1903+0327 heeft, zwaarder dan z’n soortgenoten. Tenslotte is een zonachtige begeleider in afwijking van andere begeleiders van pulsars in dubbelstersystemen. J1903+0327 staat 21.000 lichtjaar van ons verwijderd en draait maar liefst 465 rondjes per seconde om z’n rotatieas. De meeste pulsars draaien een paar keer per seconde rond (ook al behoorlijk snel), maar bij dit soort gigantisch hoge rotatiesnelheden praat men van milliseconde pulsars. De pulsar is een compact overblijfsel (á¸10 km ongeveer, waar meer dan een zonmassa in is gepropt) van een supernova. In ongeveer 95 dagen draaien J1903+0327 en de begeleidende ster om elkaar’s zwaartepunt. Als verklaring voor de vreemde eigenschappen van de pulsar denkt men dat er nog een derde ster in het systeem moet zijn. Die derde ster zou een neutronenster of witte dwerg kunnen zijn en dáár zou J1903+0327 omheen draaien. Als dit klopt zou J1903+0327 de eerste pulsar in een drievoudig stersysteem zijn. Het idee is dat het lang geleden drie sterren waren waarvan twee erg zwaar. De ene explodeerde als supernova en werd de milliseconde pulsar. De andere zware ster explodeerde later, maar liet geen ronddraaiende pulsar achter, maar een ‘rustige’ neutronenster. Of het moet een pulsar zijn wiens bundel de Aarde mist, dat kan ook. De gewone derde ster staat op een verre afstand van de twee compacte objecten en speelt een geringe rol. Alleen is hij in optisch licht de enige ster die we op Aarde zien. Tot nu toe zijn 50 pulsars bekend die deel uitmaken van een dubbelstersysteem [2]Voor de duidelijkheid: er zijn ook pulsars die helemaal nergens deel van uitmaken, maar gewoon los zijn.. J1903+0327 is bestudeerd door een hele batterij radiotelescopen, waaronder de Westerbork Synthese Radiotelescoop, en de optische Geminitelescoop op Hawaiï. D’r zal vast vervolgonderzoek komen op de vreemde pulsar. Bron: NRAO.

Voetnoten

Voetnoten
1 Da’s eigenlijk een contradictio in terminis: alle pulsars draaien per definitie snel rond.
2 Voor de duidelijkheid: er zijn ook pulsars die helemaal nergens deel van uitmaken, maar gewoon los zijn.
Share

Speak Your Mind

*