29 maart 2024

Ontbrekende spiraalarm Melkweg ontdekt

Spiraalarmen van de Melkweg

Credit: NASA/JPL-Caltech/R. Hurt (SSC-Caltech)

Vijftig jaar lang werd hij door sterrenkundigen gezocht en eindelijk is hij gevonden: een binnenste spiraalarm van de Melkweg! Vlak á chter de kern van ons Melkwegstelsel hebben Thomas Dame en Patrick Thaddeus (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in Cambridge, VS) een spiraalarm gevonden die als twee druppels lijkt op de spiraalarm die zich vlak vóór de kern bevindt. Die laatste heet de 3kpc-arm, in 1957 onder andere door Hugo van Woerden en Jan-Hendrik Oort ontdekt met behulp van de radiotelescoop van Dwingeloo, en op de afbeelding te zien als de arm rechtsonder van de balkvormige kern van de Melkweg. Van Woerden zag de radiostraling die afkomstig was uit het waterstofgas in de 3kpc-arm, die overigens haar naam ontleent aan de afstand van de spiraalarm tot de kern van de Melkweg, namelijk 3 kiloparsec=10.000 lichtjaar. Op grond van symmetrische overwegingen nam men aan dat er aan de andere kant van het centrum van de Melkweg ook een 3kpc-arm zou liggen, maar tot nu toe kon men die arm niet zien. Deels is dat te verklaren uit het feit dat de gezochtte arm vanuit de Aarde gezien verderweg ligt en allerlei waterstofwolken in de buurt van het Melkwegstelselcentrum het zicht belemmeren. Op grond van radiowaarnemingen kon men de achterliggende 3kpc-arm dan ook niet zien. Maar Dame en Thaddeus keken naar andere straling, op een golflengte van 2,6 mm, uitgezonden door koolmonoxidegas dat zich in de spiraalarm zou moeten bevinden. Daar zou de verstoring door tussenliggende gaswolken minder zijn, hoopte men. En het lukte, de ontbrekende spiraalarm werd gevonden! Toen men eenmaal wist waar de arm lag kon men óók in radiolicht met behulp van twee radiotelescopen in Australië de ‘verre 3kpc-arm’ zien. De kromtestraal, massa en expansiesnelheid van de twee 3kpc-armen blijken erg overeen te komen en ook bevatten beide armen opmerkelijk weinig sterren. Dit laatste is in tegenstelling tot de ‘grote’ spiraalarmen van de Melkweg, de Scutum-Centaurusarm, de Norma-arm, de Sagittariusarm en de Perseus-arm. Over de ontdekking van de verre 3kpc-arm schreven de twee Amerikanen gisteren een artikel in het vakblad The Astrophysical Journal Letters, voor insiders ook hier leesbaar. Bron: NRC-Handelsblad, 21 augustus 2008 + CfA/Harvard.

Share

Speak Your Mind

*