29 maart 2024

8 minuten turen naar ‘geheime laag’ van de Zon

Het Zeemaneffect bij zonnevlekken

Credit: NASA


De NASA is van plan om april 2009 onderzoek te gaan doen naar een geheimzinnige laag in de atmosfeer van de Zon, het zogenaamde transitiegebied. Dat gebied ligt zo’n 5.000 km boven het zichtbare oppervlak van de Zon en daarin zijn magnetische velden zo sterk dat ze de druk van de zonmaterie weerstaan en waarin verschijnselen ontstaan zoals zonnevlammen, de Coronale Massa Ejecties (CME’s) en waarin de zonnewind tot snelheden van miljoenen km per uur wordt geslingerd. In feite komt vanuit deze laag het ruimteweer tevoorschijn. Probleem is alleen dat de NASA slechts acht minuten heeft om dat onderzoek aan de ‘geheime laag’ uit te voeren. Acht minuten! 😯 Vanaf de lanceerbasis White Sands (New Mexico, VS) wordt april 2009 namelijk de telescoop SUMI [1]Solar Ultraviolet Magnetograph Investigation. gelanceerd. SUMI bevindt zich bovenin een Black Brant raket, eentje die ‘slechts’ een suborbitale baan [2]Een suborbitale ruimtevlucht is een vlucht waarbij het ruimtevaartuig wel de ruimte bereikt, maar geen stabiele baan rond de Aarde aanneemt, en weer terugkeert naar de Aarde voordat het één rondje … Lees verder aanneemt, waarin de raket een hoogte van 300 km bereikt. 68 seconden na de lancering gaan de laaddeuren van de raket open en kan SUMI naar de Zon turen. Met SUMI is men in staat om voor het eerst het transitiegebied van de Zon te bekijken, iets wat eerder niet gelukt is omdat de laag alleen in UV-straling te zien is, onzichbaar vanaf het aardoppervlak. De Black Brant raket brengt SUMI 99,99% bóven de atmosfeer en daar is de UV-straling vanuit het transitiegebied wel zichtbaar.

Da's zo'n Black Brant raket

Credit: NASA

Maar, zoals gezegd, SUMI heeft een zeer kort ‘waarneemvenster’ van acht minuten lang. Onderzoekers spreken van de ‘eight minutes of terror’. In die periode gaat SUMI met name kijken naar het zogenaamde Zeemaneffect dat in het transitiegebied plaatsvindt. Dat effect is lang geleden ontdekt door onze landgenoot Pieter Zeeman en het houdt in dat spectraallijnen van een atoom zich opsplitsen bij de aanwezigheid van een sterk magnetisch veld. Door het Zeemaneffect op de Zon te meten kan je de sterkte en richting van het magnetische veld bepalen. Voor zonnevlekken is dat al eerder gedaan (zie de foto bovenaan), maar voor het transitiegebied nog niet. En dus gaat SUMI april volgend jaar dit huzarenstukje uithalen. Na die spannende acht minuten moeten de luiken van de raket weer dichtgaan en aan het einde van het liedje moet SUMI per parachute terug op Aarde keren. Met een doos vol met waarneemgegevens van de geheime laag van de Zon uiteraard! We duimen alvast voor SUMI! 🙂 Bron: NASA.

Voetnoten

Voetnoten
1 Solar Ultraviolet Magnetograph Investigation.
2 Een suborbitale ruimtevlucht is een vlucht waarbij het ruimtevaartuig wel de ruimte bereikt, maar geen stabiele baan rond de Aarde aanneemt, en weer terugkeert naar de Aarde voordat het één rondje rond de planeet heeft uitgevoerd.
Share

Speak Your Mind

*