Unieke neutronenster in de Melkweg ontdekt

Een internationaal team sterrenkundigen, onder wie de Amsterdamse sterrenkundige Sera Markoff en haar masterstudent Kostantinos Leventis, heeft met de SWIFT-satelliet een bron ontdekt die zich eerst als gammaflits in het verre heelal voordeed, maar later activiteit vertoonde op basis waarvan vermoed wordt dat het om een nieuw soort neutronenster gaat in onze eigen Melkweg. Hun bevindingen én die van een andere ploeg waarnemers zijn vandaag gepubliceerd in Nature. Na de aanvankelijk gammastraling vertoonde SWIFT J195509+261406, zoals het object wordt genoemd, drie dagen lang optisch vuurwerk, bestaande uit veertig flitsen. Dat werd tenslotte gevolgd door een periode van nabij-infraroodemissie van elf dagen lang. Daarna was het feest voorbij en werd niets meer vernomen van J195509+261406. Op basis van de waarnemingen vermoeden de onderzoekers dat het om een variant van een magnetar gaat. Magnetars zijn jonge neutronensterren met een extreem hoog magnetisch veld, die zich tientallen jaren lang rustig kunnen houden. Dat magnetische veld is zo sterk dat het vanaf de Aarde een creditkaart op de Maan zou kunnen wissen. 😯 Waarschijnlijk vormen magnetars een grote populatie in de Melkweg, ook al is er pas een dozijn geïdentificeerd. Volgens sommige theorieën evolueren de hoog-energetische magnetars tot objecten die radiostraling uitzenden, zoals pulsars, maar tot nu toe is geen enkele bron gevonden die dit ondersteunt. J195509+261406 is de eerste kandidaat hiervoor. Tot nu toe werden magnetars onderverdeeld in twee categorieën: Soft gamma-ray repeaters (SGR’s), die gammastraling uitzenden, en Anomalous X-ray pulsars (AXP’s)1, die anders zijn dan normale pulsars en geen SGR-gedrag vertonen. Vervolgwaarnemingen op röntgen- en optische golflengten moeten definitief uitwijzen of J195509+261406 inderdaad een nieuw type neutronenster is tussen SGR’s/AXP’s en geïsoleerde, donkere neutronensterren in. Een alternatieve verklaring is dat het hier een ultracompacte röntgendubbelster betreft, waarin een lichte ster en een neutronenster in een zeer nauwe baan om elkaar heen draaien. Wordt vast en zeker vervolgd. Bron: Nova + NRC-Handelsblad, 25 september 2008.

1. Sorry voor al die Engelse termen hoor. Wie betere Nederlandsche varianten heeft mag het zeggen. [↩]