Binnen twee maanden zijn drie meldingen wereldnieuws geworden van exoplaneten die direct gefotografeerd zouden zijn. Eerst was daar half september het nieuws van de planeet die om de ster 1RXS J160929.1-210524 zou draaien. En deze week het gelijktijdige nieuws van Fomalhaut, waar één exoplaneet omheen zou draaien, en HR 8799, waar maar liefst drie exoplaneten omheen draaien en die ook allemaal direct gefotografeerd zijn. Er moet echter bij alle vijf exoplaneten een voorbehoud worden gemaakt: men denkt dat het exoplaneten zijn, maar echte zekerheid is er niet. Even op een rijtje:
- Om te beginnen die exoplaneet om 1RXS J160929.1-210524. Daar is direct al van gezegd dat men niet zeker weet of het een exoplaneet is. De reden is dat er nog geen bewijs is dat het gefotografeerde object ook echt om de ster draait. Het zou een object kunnen zijn dat toevallig in het gezichtsveld staat. Over een jaar of twee hoopt men aan te kunnen tonen dat er een baanbeweging óm de ster is.
- Dan Fomalhaut b. Het vreemde hiervan is dat de planeet alleen in zichtbaar licht te zien is en niet in infrarood licht. Alle jonge exoplaneten zijn nog warm en stralen daarom infraroodstraling uit, maar bij Fomalhaut b is dat niet het geval. Het kan zijn dat er om Fomalhaut b een grote stofschijf zit (zie afbeelding hieronder) en dat die stofschijf het sterlicht van Fomalhaut reflecteert. Maar dan kan je de vraag stellen: wat heeft men precies met de Hubble gefotografeerd: de exoplaneet of de stofschijf?
- Tenslotte de drie exoplaneten die om de ster HR 8799 draaien. Men heeft de massa van het drietal vastgesteld op basis van de leeftijd van de ster. Die massa’s zijn 7, 10 en 10 Jupitermassa’s voor respectievelijk HR 8799 b, c en d. De ster is vermoedelijk 60 miljoen jaar oud. Máár als de ster ouder blijkt te zijn dan betekent het dat de massa’s van de begeleidende planeten zwaarder zijn. Als ze zwaarder dan 13 Jupitermassa’s zijn dan zijn het geen planeten meer, maar bruine dwergen. Dat zijn zeer lichte objecten, die tussen sterren en planeten worden geclassificeerd.
Afijn, het is nog even afwachten of het ook daadwerkelijk exoplaneten zijn die men gefotografeerd heeft. Bron: NRC-Handelsblad, 15 november 2008. Hieronder: voorstelling van de stofschijf om Fomalhaut b.
credit: David Hardy.
