Exoplaneet gaat snikhete Valentijnsdag tegemoet

De exoplaneet HD 80606b gaat binnenkort een paar uurtjes ‘de oven’ in, waarbij de temperatuur aan de oppervlakte in slechts zes uren stijgt van ruim 500 °C tot ruim 1.200 °C stijgt. Enkele uren later zal de temperatuur weer ‘afkoelen’ tot zo’n 500 °C. Die kortstondige gebeurtenis zal 14 februari a.s. plaatsvinden, de dag dat wij onze geliefde een bloemetje of doos bonbons aan gaan bieden. Waar gaat dit allemaal over? Het gaat zoals gezegd over een exoplaneet, genaamd HD 80606b, die vier keer de massa van Jupiter telt en al in 2001 werd ontdekt door Dominique Naef van het observatorium van Genéve in Zwitserland. De exoplaneet draait om de ster HD 80606 (zonder de b), 190 lichtjaar om de hoek te vinden in het sterrenbeeld Grote Beer. Eens per 111,4 dagen draait de planeet een rondje om de ster, die een gele dwergster is én die zelf weer onderdeel is van een dubbelstersysteem, met de ster HD 80607 als de andere component. Wat de exoplaneet HD 80606b zo bijzonder maakt is z’n zeer excentrische baan om de ster. De excentriciteit kan gezien worden als de mate waarin een baan afwijkt van een cirkel en die is in dit geval zéér afwijkend. De excentriciteit is 0,93 en da’s een record voor exoplaneten. Zo’n excentriciteit levert een zéér langerekekte baan op en het resultaat daarvan is dat van die 111 dagen HD 80606b het grootste gedeelte ver weg staat van de gele dwerg en z’n temperatuur ‘normaal’ is. Maar tijdens het zogenaamde perihelium, als de afstand het kortst is, krijgt de planeet te maken krijgt met een enorme temperatuursstijging. En dat vindt zoals gezegd op 14 februari plaats. Een eerder perihelium vond 20 november 2007 plaats en die werd toen uitvoerig waargenomen met behulp van de Spitzer infrarood ruimtetelescoop.

Uitkomst daarvan dat de exoplaneet een dampkring blijkt te hebben die in staat is de korstondige hitte weer ‘los te laten’, dat wil zeggen de ruimte in te doen verdwijnen. Ook bleek HD 80606b een ‘hot spot’ te hebben, een hete plek op het oppervlak (zie afbeelding hiernaast). Die hete plek zal komende Valentijnsdag opnieuw bekeken worden door talloze aardse instrumenten. Vanaf Aarde gezien zal HD 80606b precies tussen ster en ons doorschuiven, hetgeen we een overgang of transitie noemen. Deze week staat de exoplaneet ook op de voorkant van het wetenschappelijke blad Nature. Bewoners van HD 80606b, Happy Hot Valentine! 😀 Bron: Spitzer + Systemic.