Q0957+561 A en B. Credit: Shalyapin et al.
Sterrenkundigen hebben eindelijk het mysterie opgelost rondom helderheidsvariaties van de zogenaamde tweeling-quasar Q0957+561. De in 1979 ontdekte quasar ligt 9 miljard lichtjaar van de Aarde en staat in het sterrenbeeld Grote Beer (Ursa Major). Feitelijk is het één quasar, maar op Aarde zien we er twee! De reden is eenvoudig: tussen Q0957+561 en de Aarde ligt een (niet zichtbare) cluster van sterrenstelsels en die zorgt door haar gravitationele invloed ervoor dat het beeld van Q0957+561 verdubbelt. Over dat gravitatielens-effect heb ik hier vaak genoeg geschreven, dus s.v.p. opzoeken als je wilt weten wat dat ook weer is. De twee beelden van Q0957+561, die men A en B noemt, liggen 2/1000
e van een graad van elkaar verwijderd aan de hemel. Probleem tot nu toe was echter een verklaring te vinden voor de waargenomen variaties in de lichtkracht van de quasar-tweeling. De vraag was of Q0957+561 zélf de oorzaak is van die variaties of planeten en/of sterren in de tussenliggende cluster. Onderzoek van een team van sterrenkundigen onder leiding van Luis J. Goicoechea (Universiteit van Cantabrië, Spanje) heeft nu laten zien dat de lichtvariaties hun oorzaak hebben in de quasar zelf en náet in de tussenliggende cluster. Met behulp van de robottelescoop ‘Liverpool’, op La Palma (Canarische Eilanden) zagen ze namelijk dat een verandering in de lichtkracht in Q0957+561 A 14 maanden later werd gevolgd door een zelfde verandering in Q0957+561 B. De verandering in A was zodanig dat eerst de lichtkracht in blauw helderder werd en vier dagen later in rood. In B gebeurde dat op dezelfde wijze. De cluster tussen Q0957+561 en de Aarde zou zoiets niet kunnen veroorzaken. Sterrenkundigen denken dat een superzwaar zwart gat in het centrum van Q0957+561 de uiteindelijke veroorzaker is van de variaties in de lichtkracht. Meer info over de tweeling-quasar is te vinden in
dit artikel, welke onlangs is verschenen in het vakblad Astronomy & Astrophysics.
Bron:
Science Daily.
