Hubble ziet jet opvlammen in M87

In het centrum van de Virgocluster van sterrenstelsels staat op 54 miljoen lichtjaar afstand het reusachtige elliptische sterrenstelsel M87, nummer 87 in de lijst van Charles Messier. Al jaren wordt de straalstroom bestudeerd die vanuit de kern van M87 naar buiten wordt gespuwd en die zo’n 5.000 lichtjaren lang is. Die jet of straal, in 1918 voor ’t eerst waargenomen door Heber Curtis van het Lick Observatorium, vindt z’n oorsprong in de kern van M87, waar zich een zwart gat bevindt dat 3 miljard zonmassa’s zwaar is. Onder leiding van sterrenkundige Juan Madrid (McMaster Universiteit in Hamilton, Ontario) heeft men waargenomen dat de jet tussen 1999 en 2006 diverse opvlammingen heeft meegemaakt. Die opvlammingen vonden plaats in één gedeelte van de jet, een bubbel die HST-1 heet en die zich 214 lichtjaar van de kern van M87 bevindt (zie de afbeelding hieronder voor de verschillende onderdelen van de jet). De eerste paar jaren werd HST-1 waargenomen met Hubble’s Space Telescope Imaging Spectrograph (STIS), de laatste paar jaren met de Advanced Camera for Surveys (ACS). Vanaf 1999 begon de bubbel lichtsterker te worden en werd ‘ie in 2003 zelfs helderder van de kern van M87. Na mei 2005 nam de helderheid af, maar in november 2006 werd de bubbel weer helderder. De variatie in de lichtkracht werd niet alleen door Hubble waargenomen, maar ook door de röntgensatelliet Chandra.

Nog niet duidelijk is wat de opvlammingen precies veroorzaakt. Het zou kunnen dat de uitgespuwde jet onderweg plotseling stuit op een gaswolk en dat de resulterende botsing de opvlamming veroorzaakt. Het zou ook kunnen dat er iets aan de hand is met het magnetische veld rondom de accretieschijf van het zwarte gat en dat de magnetische veldlijnen een plotselinge energieuitbraak meemaken. Met de binnenkort gereviseerde Bubble eh… Hubble, slip of the tongue, moeten ze nog maar eens goed naar M87 kijken om hier uitsluitsel over te krijgen. Bron: Hubble.