29 maart 2024

Enorme ruimtetornado’s ontdekt

Schets van de ruimtetornado's

Schets van de ruimtetornado. Credit: Andreas Keiling/UC Berkeley

Weer wat nieuws: tornado’s blijken niet alleen voor te komen in de atmosfeer van de aarde, maar ook in het magnetische veld van de Aarde! Dat blijkt uit Amerikaanse metingen met de vijf Amerikaanse THEMIS [1]Time History of Events and Macroscale Interactions during Substorms. satellieten. Die draaien sinds februari 2007 in heel langgerekte banen om de aarde, waarbij de verste leden tot ruim halverwege de afstand van de maan komen. Doordat de satellieten gelijktijdig op verschillende plaatsen in het magnetische veld rond de aarde metingen verrichten, kunnen de verschillende verschijnselen in het veld met elkaar in verband worden gebracht. Zij zagen in het aardmagnetisch veld soms gigantische trechtervormige structuren ontstaan waarin elektrische stromen van meer dan honderdduizend ampére worden opgewekt. Die stromen bewegen langs de magnetische veldlijnen naar de poolgebieden van de aarde, waar zij onder meer het bekende poollicht veroorzaken. Ze vormen geen direct gevaar voor de mens, maar kunnen wel storingen in de elektriciteitsvoorziening geven. De verwachting is dat met name in 2012, als de Zon een maximum in z’n zonnevlekkenactiviteit vertoond, de communicatieverbindingen en energiecentrales last zullen hebben. De ruimtetornado’s bevonden zich op afstanden van meer dan 60.000 kilometer van de aarde. Ze hadden een zo grote maximale diameter dat de aarde (met een diameter van 12.750 kilometer) er in zou passen. 😯 De tornado’s blijken te bestaan uit wolken van plasma – gas dat uit elkaar gevallen is in elektrisch geladen deeltjes – die met snelheden van vele honderden kilometers per seconde (zo’n 1,6 miljoen km per uur) ronddraaien om met elkaar verstrengelde magnetische veldlijnen. Waarnemingen vanaf de aarde, die gelijktijdig met de satellieten werden verricht, lieten zien dat de hierdoor opgewekte elektrische stromen via deze veldlijnen naar de ionosfeer van de aarde worden geleid. De ‘slurf’ van zo’n ruimtetornado wordt daarbij steeds dunner, zodat het verschijnsel qua vorm inderdaad veel lijkt op een tornado in de aardatmosfeer. Maar qua draaisnelheid (tientallen meters per seconde) en diameter (nog geen kilometer) stellen de aardse tornado’s hierbij vergeleken weinig voor. Bron: NRC-Handelsblad, 28 april 2009 + Space.com + Universiteit van Berkeley.

Voetnoten

Voetnoten
1 Time History of Events and Macroscale Interactions during Substorms.
Share

Speak Your Mind

*