28 maart 2024

Wat dacht je hiervan: een dubbele quasar!

Dubbele quasar SDSS J1536+0441

Dubbele quasar SDSS J1536+0441. Credit: VLA/J. M. Wrobel and A. Laor.

Yep, het rariteitenkabinet van het heelal kent af en toe vreemde snuiters: neem bijvoorbeeld het object met de prachtige benaming SDSS J153636.22+044127.0. Dat blijkt hoogstvermoedelijk [1]Ja ja, ik weet het, ’t is geen goed Nederlands. Het is ‘hoogstwaarschijnlijk’ óf ‘vermoedelijk’. Maar ach, wat geeft ’t. een dubbele quasar te zijn. Eén quasar is al een bijzonder object, laat staan een dubbele quasar. Quasars zijn verwegstaande actieve sterrenstelsels, die aangedreven worden door een superzwaar zwart gat. Omdat de stelsels zo ver weg staan zijn ze meestal alleen als puntbronnen aan de hemel te zien [2]Tenminste, dat was het geval in de jaren zestig, toen ze pas ontdekt werden.. Net zoals sterren en da’s ook de reden van hun benaming: quasar is een afkorting van quasi-stellar radio source. In het spectrum van SDSS J1536+0441 zag men geen enkele emissielijnen, zoals gewoonlijk, maar dubbele lijnen. Dat wijst op een dubbele bron van aktiviteit. Eén quasar bijvoorbeeld met een paar superzware zwarte gaten, die rondjes om elkaar draaien. Geen unieke situatie, komt vaker voor, zoals in OJ287. Verder onderzoek aan SDSS J1536+0441 met behulp van de radiotelescoop van de Very Large Array (VLA) in New Mexico heeft aangetoond dat de twee bronnen (VLA-A en -B op de afbeelding) 0,97″ van elkaar afliggen, wat overeenkomt met een werkelijke scheidingsafstand van 5 kiloparsec. Zeg 15.000 lichtjaar ongeveer. Dat wijst meer op twee aparte quasars, die vlakbij elkaar staan, dan op één quasar met een dubbel centraal zwart gat. Dat vermoeden van de dubbele quasar-theorie wordt nu bevestigd door recente waarnemingen met behulp van het HAWK-1 instrument dat aan één van de Very Large Telescopes (VLT) in Chili verbonden is. Kortom, een bijzondere quasar, die SDSS J1536+0441. Eh… ik moet wel bekennen dat ‘ie niet echt uniek is, want er zijn er meer van. Er zijn schijnbaar dubbele quasars, die vlakbij elkaar aan de hemel staan, maar fysiek niets met elkaar te maken hebben. En er is ook een dubbele quasar, die ontstaat door het gravitatielens-effect. Dat zijn QSO 0957+561 A (SBS 0957+561 A) en QSO 0957+561 B, ook wel de tweeling-quasar genoemd. Maar ook da’s in feite een schijnbare dubbel. In de Sloan Digital Sky Survey (SDSS) catalogus komen bijna dertig fysieke quasarparen voor, waar SDSS J1536+0441 er eentje van is. Niet echt zeldzaam dus, maar het blijven aparte objecten. Bron: Simostronomy.

Voetnoten

Voetnoten
1 Ja ja, ik weet het, ’t is geen goed Nederlands. Het is ‘hoogstwaarschijnlijk’ óf ‘vermoedelijk’. Maar ach, wat geeft ’t.
2 Tenminste, dat was het geval in de jaren zestig, toen ze pas ontdekt werden.
Share

Speak Your Mind

*