28 maart 2024

Nieuwe afstandsindicator reikt 3x zo ver

Komen ULP Cepheïden voor in M81?

Komen ULP Cepheïden voor in M81? Credit: Ohio State University

Al sinds het begin van de 20e eeuw gebruiken sterrenkundigen de veranderlijke sterren genaamd Cepheïden [1]Genoemd naar het prototype van deze variabelen, δ Cepheï in het sterrenbeeld Cepheus. als afstandsindicatoren. Sinds Henrietta Swan Leavitt in 1912 ontdekte dat er een verband is tussen de periode van de Cepheïden en hun absolute lichtkracht heeft men ze als een soort van kosmische standaardkaars gebruikt. Het probleem is alleen dat men er alleen afstanden tot ongeveer 100 miljoen lichtjaar mee kan bepalen. Voor grotere afstanden zijn de Cepheïden gewoon niet helder genoeg. Maar een aparte klasse van Cepheïden, de zogenaamde Ultralange periode (ULP) Cepheïden, biedt volgens een recent onderzoek de mogelijkheid om de afstandsladder drie keer zo lang te maken en tot wel 300 miljoen lichtjaar. In eerste instantie werd van ULP Cepheïden gedacht dat hun stellaire evolutie dermate afweek van de klassieke Cepheïden dat ze onbruikbaar waren als afstandsindicator. Onderzoek van een team sterrenkundigen onder leiding van Krzysztof Stanek (Ohio State University) aan 18 ULP Cepheïden – die met massa’s variërend van 12 tot 20 zonmassa’s zeer zwaar mogen worden genoemd – heeft laten zien dat ze wel degelijk bruikbaar zijn om afstanden te bepalen. De onzekerheidsmarge in de uitkomsten zijn zo’n 10 á 20%, typisch voor dergelijke afstanden. Sinds kort zijn Stanek en z’n makkers bezig om ULP Cepheïden waar te nemen met behulp van de grootste binoculair ter wereld, de Large Binocular Telescope (LBT) in Arizona (VS). In het bekende spiraalstelsel M81 in Grote Beer (hierboven op de foto) zouden ze al enkele goede exemplaren hebben gevonden. Door verder onderzoek aan de ULP Cepheïden hoopt men de onzekerheid terug te kunnen schroeven. De presentatie van de gegevens over de ULP Cepheïden werd gisteren gedaan op de 214e bijeenkomst van de AAS, dat op dit moment even ’t centrum van de Astrowereld is. Bron: Universe Today.

Voetnoten

Voetnoten
1 Genoemd naar het prototype van deze variabelen, δ Cepheï in het sterrenbeeld Cepheus.
Share

Speak Your Mind

*