28 maart 2024

Kosmische maatstaf moet kennis over donkere energie vergroten

De nieuwe kosmische maatstaf: UGC 3789

De nieuwe kosmische maatstaf: UGC 3789. CREDIT: STScI

UGC 3789 is een sterrenstelsel dat zich 160 miljoen lichtjaar van de Aarde verwijderd. Die afstand is niet uit één of andere catalogus geplukt, maar is het resultaat van een jarenlange samenwerking tussen drie grote radiotelescopen: de Very Long Baseline Array (VLBA) [1]Van de National Science Foundation in de VS., de Robert C. Byrd Green Bank Telescoop (GBT) [2]In Virginia, VS. en de Effelsberg Radiotelescoop [3]In Effelsberg, Duitsland.. In het centrum van UGC 3789 bevindt zich een superzwaar zwart gat en daaromheen bevindt zich een zogenaamde accretieschijf. In die schijf bevinden zich watermoleculen die radiogolven kunnen versterken, hetgeen men een maser [4]Gebeurt het met optisch licht in plaats van radiogolven dan spreken we van een laser. noemt. Die maser in UGC 3789 zorgde er voor dat men een zeer gedetailleerd beeld heeft verkregen van de rotatie van de accretieschijf en daaruit is weer die afstand van 160 miljoen lichtjaar gerold. Die afstand is zo groot dat sterrenkundigen er de expansie van het heelal in terug kunnen vinden, welke uitgedrukt wordt in de Hubble Constante. In 1999 werd ook al een afstand tot een sterrenstelsel bepaald via de waarneming van een maser, dat was NGC 4258, maar die stond ‘slechts’ 23 miljoen lichtjaar ver. Dat is te weinig om iets te merken van die expansie. UGC 3789 staat zeven keer verder weg en da’s wel voldoende. Dat biedt sterrenkundigen ook de gelegenheid om meer te weten te komen over de Donkere Energie, het mysterieuze spul dat maar liefst 74% van de massa-energie van het gehele heelal uitmaakt en dat de motor is achter de versnelde expansie van het heelal. Dat die expansie steeds sneller gaat werd in 1998 ontdekt door waarnemingen aan type Ia supernovae. Net als die supernovae kan UGC 3789 worden gebruikt als een betrouwbare kosmische maatstaf voor nauwkeurige afstandsbepaling. Sterrenkundigen zijn overigens nooit tevreden, want ze hebben al een sterrenstelsel op het oog dat nog verderweg ligt dan UGC 3789 en waar zich ook een maser in bevindt: NGC 6323. Resultaten daarvan horen we over een paar jaar wel weer. 🙂  Bron: NRAO.

Voetnoten

Voetnoten
1 Van de National Science Foundation in de VS.
2 In Virginia, VS.
3 In Effelsberg, Duitsland.
4 Gebeurt het met optisch licht in plaats van radiogolven dan spreken we van een laser.
Share

Speak Your Mind

*