28 maart 2024

Wat veroorzaakt de stervorming in Cepheus B?

Cepheus B

Cepheus B. Credit: X-ray (NASA/CXC/PSU/K. Getman et al.); IR (NASA/JPL-Caltech/CfA/J. Wang et al.).

Zo, net terug van een dagje zeilen op de Westerschelde. Heel leuk geweest. Eh… even omschakelen van standje nautisch naar standje astronomisch. 😉 Cepheus B is een enorme moleculaire gaswolk in de interstellaire ruimte, 2.400 lichtjaren van ons verwijderd in het sterrenbeeld Cepheus. In die wolk komen vele jonge en massieve sterren voor, sommigen nog geen miljoen jaren oud. De vraag is wat die sterren nou precies doet ontstaan: sterrenkundigen weten dat ze ontstaan als die gaswolken plaatselijk ineenkrimpen. Maar wat doet die gaswolken nou ineenkrimpen? Is dat de zwaartekracht, die er voor zorgt dat de wolk ineenstort, of is dat één of andere ’trigger’, een gebeurtenis die de ineenstorting een zetje geeft? Onderzoek van Cepheus B met behulp van twee satellieten van de NASA, de infraroodsatelliet Spitzer en de röntgensatelliet Chandra, laat zien dat de ’trigger-variant’ de meest waarschijnlijke is. Dat zetje zou in dit geval gegeven worden door de sterrenwind die afkomstig is van één ster, die zelf buiten de gaswolk ligt: HD 271086 (zie deze gelabelde versie om te zien welke ster op de foto dat is). De onderzoekers hebben met Spitzer en Chandra de invloed van die ster op Cepheus B onderzocht en het blijkt dat het zogenaamde radiation-driven implosion (RDI) model hier van toepassing is. De straling van de ster zorgt voor een soort van compressiegolf, die zich door de moleculaire gaswolken verspreid en dat leidt tot plaatselijke verdichtingen, die uiteindelijk resulteren in het ontstaan van nieuwe sterren. HD 271086 is ongeveer 20 zonmassa’s zwaar, da’s minstens vijf keer zo zwaar als de overige sterren die á¬n Cepheus B staan. De compressiegolven van HD 271086 gaan met een snelheid van zo’n 3.200 km per uur door de wolk heen. De sterren á¬n de wolk blijken allemaal in het bezit te zijn van een protoplanetaire stofschijf, een indicatie voor de jeugdige leeftijd van de stersystemen. Buiten de gaswolk zijn de sterren een tikkeltje ouder en zijn ze ontdaan van die stofschijf. Vermoedelijk hebben die sterren al volwaardige exoplaneten om zich heendraaien. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*