Raadsel rond dubbelster DI Hercules opgelost

Een internationaal team onder leiding van Leidse sterrenkundigen heeft ontdekt waardoor de twee sterren van dubbelster DI Hercules zo bizar om elkaar heen bewegen. De twee sterren, die in 10 dagen om elkaar heen draaien, liggen zeer verrassend allebei op hun kant met hun draaiingsas (in de afbeelding die rode pijljes) bijna 90 graden uit het lood, wat niet voor mogelijk werd gehouden. Het verklaart de rare baanbewegingen die al 30 jaar geleden voor deze dubbelster waren waargenomen, en die zelfs voor Einstein’s relativiteitstheorie ooit een probleem vormden. De onderzoekers publiceerden hun resultaat afgelopen donderdag in Nature. DI Herculis staat op een afstand van 2.000 lichtjaar in het sterrenbeeld Hercules – hoe kan het ook anders. Al in het begin van de jaren tachtig van de vorige eeuw zijn er afwijkende baanbewegingen voor deze sterren gevonden, die ogenschijnlijk in strijd zijn met de relativiteitstheorie van Einstein. De relativiteitstheorie voorspelt dat de oriëntatie van de ster- en planeetbanen in de loop van de tijd verandert, een effect dat voor het eerst in 1915 door Albert Einstein werd verklaard voor de baan van Mercurius. Dit betekende toen een grote doorbraak voor zijn relativiteitstheorie. Voor DI Herculis bleken de berekeningen voor dit effect niet te kloppen, waarna is geopperd dat Einstein’s theorieën misschien niet gelden onder de extreme omstandigheden van deze dubbelster. De Leidse onderzoekers hebben nu ontdekt waardoor deze discrepantie wordt veroorzaakt, en hebben daarmee het 30 jaar oude raadsel opgelost. De oorzaak blijkt te zijn dat beide sterren zeer ver uit het lood staan, de ene met 72° en de ander met 84°. Die laatste staat dus met z’n  draaingsas bijna onder een haakse hoek ten opzichte van het baanvlak. Probleem opgelost dus. Maar er is wel een nieuw probleem ontstaan: hoe komt het dat die twee sterren zo’n afwijkende draaiingsas hebben? Het antwoord ligt mogelijk in een nog niet waargenomen derde ster in hetzelfde systeem, die de banen van de twee andere sterren heeft verstoord. Nieuw onderzoek zal dit moeten uitwijzen. Bron: Nova + NRC-Handelsblad, 19 september 2009.