Wolken ontstaan door kosmische straling. Credit:
De bekende Deense natuurkundige Henrik Svensmark (1958) is al jaren bezig om te laten zien dat niet kooldioxide (CO2) als voornaamste oorzaak van de recente opwarming van de atmosfeer moet worden gezien, maar fluctuaties in de kosmische straling. Volgens Svensmark is het aannemelijk dat kosmische straling een belangrijke rol speelt bij het ontstaan van lage bewolking, doordat de energierijke deeltjes van de kosmische straling ionisatie veroorzaken van deeltjes in de dampkring, hetgeen leidt tot het ontstaan van condensatiekernen, waaruit vervolgens de lage bewolking ontstaat. Lage bewolking heeft een overwegend afkoelend effect op de aarde. Volgens Svensmark is de hoeveelheid kosmische straling die de aarde bereikt direct afhankelijk is van zonneactiviteit. Zoals we de afgelopen drie jaar hebben gezien is de Zon momenteel erg rustig in activiteit, hetgeen merkbaar is aan het opvallend lage aantal zonnevlekken dat te zien is – waarover afgelopen zaterdag nog een mooi artikel in de NRC stond, maar dit even terzijde. Met de zonverkenner Ulysses was al geconstateerd dat de hoeveelheid zonnewind gedurende het laatste minimum zo’n 20 á 25% lager was dan het vorige zonneminimum. De zonnewind biedt een soort van beschermend schild tegen de kosmische straling, dus hoe minder zonneactiviteit des te meer kosmische straling de aarde bereikt. Hoe meer kosmische straling de aarde bereikt des te meer wolken en dus afkoeling. Wacht eens even, afkoeling, de aarde wordt toch steeds warmer? Ja, da’s de stelling van de club van Al Gore en consorten. Maar zoals gezegd denkt Svensmark daar héél anders over. In 1997 kwam hij samen met Eigil Friis-Christensen met de stelling dat temperatuurfluctuaties op aarde het gevolg zijn van variaties in de intensiteit van de zonnewind en ze noemden deze theorie kosmoklimatologie.
Henrik Svensmark. Credit:
Een paar maanden terug had ik een astroblog over het verband tussen kosmische straling en het ontstaan van bliksem, dus dat sluit aardig aan bij elkaar. Waar het óók aardig bij aansluit is bij hetgeen Carlo Jenniskens december vorig jaar bij Huygens verkondigde, namelijk dat de temperatuursstijging geen gevolg is van de stijging van de hoeveelheid CO2 in de dampkring, maar juist een oorzaak. Voor wie de details in de theorie van Svenmark zoekt: er is onlangs een nieuw artikel van hem samen met twee collegae verschenen en daarin gaat hij in op de zogenaamde Forbush afnames, dat zijn afnames in de gemeten hoeveelheid kosmische straling ná een uitbarsting van de zon. Ik zal daar nog wel een keertje op terugkomen. Bron: the Reference Frame + Wikipedia.
