29 maart 2024

Verband tussen ‘lithium-mysterie’ van de zon en aanwezigheid planeten

Een planeetstelsel in vorming

Een planeetstelsel in vorming. Credit:ESO/L. Calçada

Een baanbrekende telling van vijfhonderd sterren, waaronder zeventig waarvan bekend is dat ze planeten bij zich hebben, heeft met succes het al lang bestaande ‘lithium-mysterie’, waargenomen in de zon, gekoppeld aan de aanwezigheid van planeetsystemen. Met behulp van ESO’s succesvolle HARPS-spectrograaf [1]’s werelds belangrijkste exoplanetenjager op de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht. hebben astronomen ontdekt dat zonachtige sterren die planeten bij zich hebben hun lithium veel efficiënter hebben afgebroken dan sterren zonder planeten. Deze ontdekking, die vandaag werd gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Nature, werpt niet alleen licht op het gebrek aan lithium in onze ster, maar geeft astronomen ook een heel efficiënte manier om te zoeken naar sterren met planeetsystemen.

Al enkele decennia is waargenomen dat de zon, vergeleken met ander zonachtige sterren, een laag lithiumgehalte heeft en astronomen zijn nog niet in staat geweest om deze anomalie te verklaren. De ontdekking van een tendens onder sterren met planetenstelsels levert een natuurlijke verklaring voor dit al lang bestaande mysterie. Nu blijkt dat de zon een gebrek heeft aan lithium omdát de zon planeten heeft. Deze conclusie is gebaseerd op de analyse van vijfhonderd sterren, waaronder zeventig sterren met planetenstelsels. De astronomen keken vooral naar zonachtige sterren, die ongeveer een kwart van de hele steekproef uitmaakten. Ze ontdekten dat de meerderheid van sterren met planetenstelsels minder dan één procent van de hoeveelheid lithium bevat dan de meeste andere sterren. In tegenstelling tot de meeste andere elementen die lichter zijn dan ijzer, worden de lichtere kernen van lithium, beryllium en borium niet in grote hoeveelheden geproduceerd in sterren. Men denkt dat lithium, dat uit slechts drie protonen en vier neutronen bestaat, voornamelijk geproduceerd werd net na de oerknal, 13,7 miljard jaar geleden. De meeste sterren zullen dus dezelfde hoeveelheid lithium hebben, tenzij dit element binnenin de ster is vernietigd. Dit resultaat geeft de astronomen ook een nieuwe, rendabele manier om planeetsystemen te zoeken: door de hoeveelheid lithium te controleren die in een ster aanwezig is, kunnen astronomen beslissen welke sterren de moeite waard zijn om nader te bestuderen. Nu er een verband is gevonden tussen de aanwezigheid van planeten en de opvallend lage hoeveelheden lithium, moeten wel de vraag worden beantwoord wélk fysieke mechanisme hier achter zit. Op welke wijze leidt planeetvorming tot een kleinere hoeveelheid lithium in de centrale ster? Dat wordt vast verder onderzocht. Bron: Nova.

Voetnoten

Voetnoten
1 ’s werelds belangrijkste exoplanetenjager op de 3,6-meter telescoop van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht.
Share

Speak Your Mind

*