Een MAD-foto van de jonge cluster Trumpler 14

Astronomen hebben met behulp van het zogenaamde MAD-instrument op de Europese Very Large Telescope in Chili de jonge sterrenhoop Trumpler 14 zeer gedetailleerd gefotografeerd. Voor de foto is gebruik gemaakt van een geavanceerde methode van adaptieve optiek, waarmee atmosferische verstoringen kunnen worden gecorrigeerd. De sterrenhoop bevindt zich in de indrukwekkende Carinanevel, die behalve de zware ster Eta Carinae, ook een handvol clusters van jonge sterren herbergt. De jongste van deze sterrenfamilies is Trumpler 14, met een leeftijd van minder dan een miljoen jaar. Deze open sterrenhoop bevindt zich op 8000 lichtjaar afstand van de aarde in de richting van het sterrenbeeld Carina (Kiel).

Het team astronomen onder leiding van sterrenkundige Hugues Sana (Universiteit van A’dam) is erin geslaagd verbazingwekkende foto’s te maken van het centrale gedeelte van Trumpler 14, met gebruik van de Multi-conjugate Adaptive optics Demonstrator (MAD). Dankzij de MAD konden de astronomen de verstorende effecten van de aardatmosfeer grotendeels opheffen en zeer scherpe beelden maken. MAD maakt gebruik van drie referentiesterren, waardoor de verstoringen over een veel groter beeldveld worden gecorrigeerd dan met de gebruikelijke adaptieve optiek-techniek, waarbij één referentiester wordt gebruikt. Dankzij de hoge kwaliteit van de MAD-beelden hebben de astronomen een prachtig familieportret kunnen maken. Ze ontdekten dat Trumpler 14 niet alleen de jongste – met een nieuwe geschatte leeftijd van slechts 500.000 jaar -, maar ook de dichtstbevolkte sterrenhoop in de Carinenevel is. De astronomen hebben 2000 sterren geteld in de nieuwe opname, in zwaarte variërend van minder dan eentiende tot vele tientallen maal de massa van onze eigen zon. En dat in een gebied dat slechts ongeveer 6 lichtjaar beslaat, minder dan twee keer de afstand van de zon tot zijn naaste stellaire buur. De meest prominente ster is de superreus HD 93129A, een van de helderste sterren in de Melkweg. Deze gigant is naar schatting 80 zonsmassa’s groot en is zo’n 2,5 miljoen keer helderder. Hij maakt met een andere heldere zware ster deel uit van een dubbelster. De sterrenhoop Trumpler 14 bevat verscheidene wit-blauwe, hete, zware sterren, waarvan het ultraviolette licht en de sterrenwind het omringende stof en gas wegduwen en opwarmen. Dergelijke zware sterren verbranden in hoog tempo hun royale voorraden brandstof en bestaan daarom slechts kort. Deze reuzensterren zullen hun korte leven over een paar miljoen jaar beëindigen in een supernova-explosie. Enkele oranje sterren zijn ogenschijnlijk verspreid over de sterrenhoop, en vormen een mooi contrast met de blauwe sterren. In werkelijkheid liggen de oranje sterren achter Trumpler 14. Sommige zijn koele voorgrondsterren. Ze krijgen hun roodachtige kleur door de absorptie van hun blauwe licht in de enorme gas- en stofwoken in de sterrenhoop. Bron: Nova.