29 maart 2024

Waarom ligt Uranus op z’n kant?

Waarom is Uranus gekanteld?

Credit: NASA/Erich Karkoschka (Univ. Arizona)

De planeet Uranus ligt op z’n kant, dat wil zeggen dat z’n equator een hoek van maar liefst 98° heeft met het vlak van de ecliptica waarin de planeet rond de Zon draait. De Aarde kent ook zo’n afwijkende rotatieas, maar diens afwijking bedraagt ‘slechts’ 23,45°. Hierdoor kennen wij de seizoenen. De grote vraag is natuurlijk hoe het komt dat Uranus op z’n kant ligt en als een soort rollende bal om de Zon beweegt. Er is al jaren een theorie die zegt dat Uranus ooit in botsing is gekomen met een object ter grootte van de Aarde, maar daarmee kan men niet alle eigenschappen van de baan van Uranus en van z’n omringende 27 manen verklaren. Vandaar dat Gwenaël Boué en Jacques Laskar (Observatorium van Parijs) met een nieuwe theorie zijn gekomen: Uranus heeft ooit een zeer zware maan gehad, die door z’n massa Uranus dusdanig uit balans heeft gebracht dat de gasplaneet kantelde. Een maan die 1% van de massa van Uranus heeft en een bepaalde afstand tot de planeet is volgens de twee Fransen voldoende om Uranus binnen twee miljoen jaar uit evenwicht te brengen. Uranus heeft die zware maan nu niet meer, dus de vraag is dan waar ‘ie is gebleven.  Boué en Laskar denken dat in een latere fase een andere voorbijtrekkende protoplaneet de maan ‘meenam’. Mmmmm, klinkt in mijn ogen een tikkie gekunsteld. Bedenk echter wel dat het in de beginfase van het zonnestelsel – 4,5 miljard jaartjes voor Christus – erg chaotisch was en planeten, protoplaneten, planetisemalen, planetoïden en andere legoblokjes op elkaar botsten alsof het een astronomisch botsautopaleis was. Bron: New Scientist.

Share

Comments

  1. Ja we blijven er mee aan de slag!
    Hoe komt het dat sommige Planeten niet mooi in de rij mee zweven.

    Persoonlijk vertel ik vanaf 1999 ook die geaccepteerde spannende botsing-theorie.
    Alles is nog terug te vinden in één van die fantastische tastbare diaseries die in één van mijn opbergkasten ligt.
    In die serie verhandel ik ook mijn idee waarom Venus zeer langzaam de verkeerde kant op roteert.
    In deze situatie zou Mercurius de Maan van Venus zijn, welke ook weer weg is geduwd.
    Dit wegduwen gaf Mercurius zijn bijzondere samenstelling ( grote ijzerkern ) – baan om de Zon ( spirogarfie ) en mega inslag krater het Caloris basin.
    Of dit nou werkelijk zo is gegaan blijft gissen, maar elke leerling accepteerde dit verhaal als een zoet broodje.

  2. Dat klinkt leuk, Mercurius als oude maan van Venus, maar het heeft geen goede wetenschappelijke basis en het is jammer te lezen dat je leerlingen dit dan als zoete koek slikken terwijl jij als hun leraar beter behoort te weten. Dat lijkt me namelijk niet de bedoeling van onderwijs, je eigen hypothese promoten zonder dat er een gedegen wetenschappelijke basis aan ten grondslag ligt.

    Mercurius heeft een grotere dichtheid dan Venus. Dit alleen al wijst sterk tegen het idee dat Mercurius bij een Venus-inslag ontstaan is (zoals de aardse maan vermoedelijk onstond bij een mega-inslag op onze planeet) want het zijn juist vooral de lichtere materialen die dan het verst opgeworpen worden en het laatst terugvallen, niet de zwaarste (zie de kern van Mercurius, zie onze maan).

    Wie alsnog gaat rekenen aan wat er nodig is om Mercurius uit een baan om Venus in een baan om de zon te krijgen, ziet dat dit heel erg onwaarschijnlijk is; de kans dat zoiets relatief zwaars als Mercurius terugvalt op Venus is vele malen groter.

    Ook de geologische samenstelling spreekt tegen het idee, met onder andere vluchtige, organische verbindingen in permashadow in kraters op het Mercuriusoppervlak, die slecht verklaarbaar zijn na de immense hitte van een giant-impact.

    Voor zover ik weet is er niet één serieuze hypothese die dit idee onderschrijft, vandaag de dag. Het is niet eens gissen. Het is onzin. Je leerlingen zouden lijkt me meer baat hebben bij methodiek om zo’n hypothese zelf te ontkrachten. Sorry voor mijn harde woorden maar je behoort als leraar toch echt beter te weten!

    • Onlangs had Jos ook al zo’n andere rare opmerking, bij een Astrobloggers die als enthousiaste amateur zijnde een foto had gemaakt van twee sterrenstelsels in Grote Beer, M81 en M82, zie hier. Ik heb daar op gereageerd, maar ik heb gemerkt dat Jos daar vervolgens niet meer op reageert (wat in andere draadjes ook al is gebeurd, zoals hier). Leraren zouden toch beter moeten weten.

    • Zo geloof ik nog steeds in de jakobsladder en Hemelvaartsdag … die verhalen gingen er in als koek, zeker als je er dan ook nog vrij voor kreeg. De onderliggende maancyclus is compleet onnavolgbaar en heeft natuurlijk niets te maken met ruimtereizen, levitatie of …. Uranus 🙂 https://nl.wikipedia.org/wiki/Paas-_en_pinksterdatum

    • Wel verdorie,
      jullie hebben het ontdekt!
      Ik ben namelijk maar een simple timmerman die simple mensen de mogelijkheid aanbied om op fundamenteel begrijpelijke manier kensen te laten maken met moelijke wetenschappelijke/sterrenkundige verhandelingen.

      En ik geloof dat wij nu eens geluk hebben.
      Geluk dat we met een aantal personen contact hebben die in gewoon nederlands in bevatbare-taal bijzondere sterrenkundige rariteiten kunnen komen uitleggen.

      Dus…. wie van jullie geeft er colleges waar ieder mens bij kan zitten en daar iets van kan opsteken.
      Heelveel kennis hebben is zeker leuk, maar alles verdampt bij jouw sterven als je het niet door geeft vanaf heel jong in de kennis.

      Want wie van jullie heeft er wel eens sterrenkunde gegeven aan een kleuterklas?
      En wie van jullie kan de werkelijkheid vertellen over het ontstaan van onze Maan?
      Veel is namelijk een geaccepteerde theorie.

      Sta maar eens voor een basisschoolklas die eigenlijk alles flauwekul vinden en waar je hoopt via een spannend verhaal een van de dertig leerlingen werkelijk te benaderen.

      Nee het is best eenzaam aan de bodem, want de slimste willen we allemaal zijn.
      Maar wie van jullie is als Galileo of Copernicus, dus iets vertellen wat tegen de gezette orde in gaat.

      Berichten door klikken die andere hebben geschreven en waar niemand iets tegen in brengt zou wetenschap kunnen zijn.
      Maar…. wat nou als alles toevallig toch niet waar is?

      Ik probeer ook zelf te denken en niet alleen maar te vergelijken wat andere berichten met dat wat ik al wist.

      Deze blog is daarin zeker een goede informatiebron maar voor 99,5% van de Nederlanders te moeilijk in taal.
      Dus als iemand in gewone taal ons kan komen bijstaan in die feitelijk simple vragen.
      Dan horen wij graag van jullie.

      vriendelijke groet

      Jos Hoebers

      Astronomieclub Aarde.

      • Stel nou eens dat jouw leerlingen examen doen en dat in één van de vragen gevraagd wordt naar het ontstaan van het zonnestelsel en dat jouw leerlingen antwoorden dat Mercurius ooit een maan van Venus is geweest. Antwoord wordt als fout bestempeld en daardoor missen enkele leerlingen nou net het slagingspercentage. Ja zeggen die leerlingen dan, maar onze leraar zei dat het zo is gegaan, dat Mercurius ooit een maan van Venus is geweest. Wat zeg jij dan tegen die leerlingen? ‘Ah joh, je bent tenminste tegen de gevestigde orde in gegaan, gewoon nog een jaartje overdoen. En volgend jaar weer opnieuw toepassen wat ik jullie geleerd heb, dwars tegen de wetenschap in.’

        • Ach Arie, Ik had op de lagereschool ook al problemen met mijn leerkracht. Zij gaf namelijk de rekensom 3+3=. Mijn antwoord daar ” toen” op was 3+3 of moes of 1. Zij vroeg aan mij hoe dat ik toch op deze onzin kwam. Ik vertelde weer ” Nou juf 3 appel + 3 peren zijn toch 3 appel + 3 peren, maar mengen jij ze nou tot iets is dat moes of een kom met moes. Ze moest lachen en ik kreeg een 11 voor mijn fantasie. Verder blijven out of the box denkers de enige die voortgang opleveren in alles wat men de gevestigede orde noemt. Stel galileo had toegegeven dan draaide alles nog om onze Aarde dan zoals we het nu vertellen. Ooit was ik voor een aantal colleges op het Lowell observatorium in Flagstaff. Daar ontdekte ik dat een zeker Vesto Slipher via spectroscopie iets uitzonderlijks had ontdekt in ruimte nevels. Hij verteld dat hij vermoede dat alles van ons af bewoog, Dit werd tijdens zijn lazing als onzin afgemaakt. Maar George Lemaitre deed op deze gegevens meer natuurkundig onderzoek wat weer uiteindelijk gehoord werd door iemand die ook bij deze lazing zat we kennen hem als Edwin Hubbel. En deze mocht iets later gebruik maken van de toen grootste kijker op de Aarde wat hem de informative gaf dat het Universum inderdaad grote wordt.Slipher hield na zijn lezing de mond en werd bijna helemaal vergeten, Hubble kent bijna iedereen die feitelijk alleen maar bevestigd heeft. Arie alleen maar vertellen wat iedereen verteld is nooit mijn steil geweest. Of men mij nou dom of raar noemt geeft eigenlijk niets. Al mijn obsternaatheid duurt een tijdje maar levert geregeld success op, zeker niet in alle situaties want ook ik ben gewoon maar een mens. O ja mijn leerlingen vertel ik uiteindelijk zeer duidelijk dat mijn verhaal een theorie is waar ze verder in de tijd eens goed over na Mogen denken het controleren met nieuwe gegeven dit weer bespreken met andere dit weer noteren bij aanwezige informative en verder gaan met dat wat dan populair is. Dus ze zijn zelf verantwoordelijk voor hun toekomst.

          • Met dat potje namedropping (gratuit, Arie wees er al op) kun je je ijdelheid misschien strelen, maar het maakt van flauwekul nog niets anders dan flauwekul. Wellicht moet je eerst eens uit je eigen box stappen, om wat minder troebel te zien. Redelijk stuitend vond ik je opmerking:

            “Sta maar eens voor een basisschoolklas die eigenlijk alles flauwekul vinden en waar je hoopt via een spannend verhaal een van de dertig leerlingen werkelijk te benaderen.”

            Basisschoolleerlingen “die eigenlijk alles flauwekul vinden”, serieus? Op die leeftijd staan ze net voor alles open. Een beetje leraar weet dat en heeft absoluut geen nepverhalen nodig om hen te boeien of te leren (na)denken over de hele wondere wereld die zich gaandeweg voor hen ontvouwt. En wie bereik je ermee, één van de dertig? Dat spreekt boekdelen over je aanpak en je succes.

          • Enceladus zegt

            Beweren dat je voor de klas staat en dingen schrijven als “Arie alleen maar vertellen wat iedereen verteld is nooit mijn STEIL geweest.” (en dan noem ik nog maar niet eens alle overige taalfouten) en “Sta maar eens voor een basisschoolklas die eigenlijk alles flauwekul vinden en waar je hoopt via een spannend verhaal een van de dertig leerlingen werkelijk te benaderen.” doen mij ernstig vermoeden dat je een fantast bent en nog geen dag van je leven werkzaam bent geweest in het onderwijs.

            Ik vrees dat we hier met de zoveelste HTK-astronoom te maken hebben…

            Groet,
            Gert (Enceladus)

      • Ik wil best wel een dreun uitdelen dat ze sterretjes zien @Jos, vroeger mocht dat op school :-).

        • Jos, je vergelijkt je graag met grote denkers als Copernicus, Galileo en Hubble, mensen die zich in hun tijd ook verzetten tegen de toen heersende opvattingen. Hun argumenten waarom zij zo dachten beschreven ze in boeken (Copernicus in de De revolutionibus orbium coelestium, Galileo in de Sidereus Nuncius, Hubble in talloze vakartikelen). Door die boeken/artikelen kon iedereen kennis nemen van hun argumenten waarom ze zo dachten. Waar kunnen we jouw jouw argumenten voor je denkbeelden terugvinden, bijvoorbeeld op grond waarvan jij denkt dat Mercurius een maan van Venus is geweest?

          • Ja je hebt gelijk Arie, toch die kleine denkers zoals Vesto Slipher, daar kon ik zelfs op het Lowell observatorium geen boek van vinden. En als ik het zo zou moeten doen als Copernicus dan heb ik hopelijk nog even tijd. Want deze bracht zijn ideeën pas op de markt op zijn sterf bed. Persoonlijk zijn er al wel andere aanzienlijke papier-stapels te vinden in mijn boeken kast. Het zijn reis verslagen en muziekant herinneringen. Mijn Sterrenkundige bevindingen zijn in nu 84 power points verwerkt welke ieder zo’n 120 minuten nodig hebben om verteld te worden. En ja zeker ik heb in mijn testament beschreven dat ze allemaal ( dan automatische-lopende) op Youtube mogen komen. Er staan overigens al wel een viertal reis films van mij op youtube. Ik bezoek daar bijvoorbeeld de Fender fabriek. Het is best een goed amateur verslag van hoe men daar uit een blok hout een van de bekendste gitaren maakt. O ja op facebook kun je mijn bezoek aan het Mount John Observatory in Nieuw Zeeland bekijken.

Laat een antwoord achter aan Jos Hoebers Reactie annuleren

*