Wijzer geworden over de ster van Bethlehem?

Gisteravond hield Fop Fockens uit Gouda een lezing bij Huygens over de ster van Bethlehem. Prima moment natuurlijk om zo’n publiekslezing te geven, een weekje voor de kerst, maar om nou te zeggen dat ik er wijzer van ben geworden niet echt. Op zich was het een aardige lezing, die sinds lange tijd weer met een – onder een dikke laag stof zittend – dia-apparaat werd gedaan, maar op de vraag ‘wat was nou precies de ster van Bethlehem’ kwam geen duidelijk antwoord. Logisch eigenlijk, want we hebben het over ruim tweeduizend jaar geleden, toen de meest geleerde mensen sterrenwichelaars waren die aan de hand van de sterren de toekomst van de koning moesten voorspellen. De wijzen uit die tijd zullen een lichtverschijnsel aan de hemel dan ook astrologisch geïnterpreteerd hebben en niet wetenschappelijk. En de schrijvers van de evangelieën, met name Matheüs geloof ik, zullen die interpretatie weer uit de tweede hand hebben, nog vager dus. Kortom, de verschillende suggesties van de ware aard van de ster van Bethlehem – een supernova, een komeet, een samenstand van planeten – vielen bij Fockens één voor één af, maar de argumenten waarom ze afvielen waren zelf ook zo vaag als maar wezen kan. Een supernova kan ’t niet wezen, want de annalen en kronieken uit die tijd zeggen er niets over, een komeet kan ’t niet zijn, want die heeft een staart en daarover zeggen de evangeliën niks, een samenstand kan het niet zijn, want die blijft niet weken achtereen zichtbaar. De bronteksten zijn vaag, dus alle verklaringen die we er tweeduizend jaar later aan geven zijn dat ook.

Fockens had nog wel de suggestie dat een staartloze komeet zoals 17P/Holmes, die op 23 oktober 2007 in één dag wel een half miljoen keer helderder werd, maar echt overtuigend waren z’n argumenten daarvoor niet. Afijn, de heer Fockens deed z’n best om er een goed verhaal van te maken, maar het was en bleef allemaal vaag. Net zo vaag trouwens als een ander verhaal dat ik vandaag tegenkwam betreffende de vreemde gebeurtenissen bij de geboorte van Jezus, namelijk dat de tijd toen even stilstond. Yep, de natuur hield toen letterlijk haar adem in. Nee, in de reguliere evangelieën kom je dat niet tegen, wel in het apocriefe Proto-Evangelie van Jacobus. Daarin staat:

Ik, Jozef, liep en liep niet. Ik keek op naar de lucht en zag de hemel vol verbazing”¦. de vogels van de hemel bewogen niet. En ik keek naar de aarde en zag een gevulde schotel en werkers die ernaast lagen, met hun handen in de schotel: en zij die kauwden, kauwden niet; en zij die het voedsel oppakten, pakten het niet op; en zij die het naar hun mond brachten, brachten het niet daarnaar toe; maar de gezichten van allen keken omhoog. En kijk, er werden schapen voortgedreven en ze gingen niet vooruit maar stonden stil. De herder tilde zijn arm op om hen met zijn staf te slaan, en zijn hand bleef omhoog staan. En ik keek naar de stroom van de rivier en zag de monden van de kinderen op het water, maar zij dronken niet. En plotseling vervolgden alle dingen weer hun gang.

Bron: Andere kerstverhalen.