28 maart 2024

Twee vormen van stellaire verjongingskuren in bolhoop M30

Bolhoop M30. Credit: NASA/ESA.

Bolvormige sterrenhopen, kortweg bolhopen genoemd, bestaat meestal uit zeer oude, roodgekleurde sterren, met leeftijden van 12 tot 13 miljard jaar. Maar al jaren worden in diezelfde bolhopen blauwe sterren gezien, die er zeer jong uitzien en die door de sterrenkundigen blue stragglers worden genoemd. De vraag is hoe die jonge sterren in zo’n stikoude omgeving zijn gekomen en recent onderzoek met behulp van de Hubble ruimtetelescoop aan de sterrenhoop Messier 30 heeft daar helderheid in gegeven. M30 (NGC 7099), ontdekt in 1764 door Charles Messier, ligt in het sterrenbeeld Steenbok (Capricornus) op een afstand van circa 26.100 lichtjaar, is zo’n 13 miljard jaar oud en heeft een diameter van 90 lichtjaar. Met behulp van de – inmiddels vervangen – Wide Field Planetary Camera 2 (WFPC2) keken ze naar de blue stragglers in M30 en daarmee ontdekten ze dat er twee processen zijn die deze sterren heeft doen ontstaan: botsingen van lage massa-sterren met elkaar (zie het figuur hieronder, bovenste afbeelding) en het zogenaamde vampirisme, waarbij een zware ster een lichte ster leegzuigt (yep, onderste afbeelding).

Twee verjongingsmodellen. Credit: NASA/ESA.

In allebei de gevallen onstond na deze kosmische facelift een nieuwe ster, die massief was en als een jonge, blauwgekleurde ster oogde. Uit het onderzoek van M30, dat onder leiding stond van Francesco Ferraro (Universiteit van Bologna, Italië), blijkt verder dat zich 1 á 2 miljard jaar geleden in M30 een ineenstorting van de kern (core collaps) moet hebben afgespeeld, waarbij de dichtheid van sterren in de kern van de bolhoop ineens sterk toenam. Beide vormen van blue stragglers in M30 moeten toen ontstaan zijn. De waargenomen processen in M30 lijken overigens sterk op die men heeft waargenomen in een andere bekende bolhoop, 47 Tucanae. Bron: Hubble.

Share

Speak Your Mind

*