Abell 1882, een cluster in wording

Zie hier in de afbeelding de röntgenstraling afkomstig van Abell 1882, een supergroep van zo’n 300 sterrenstelsels in het sterrenbeeld Maagd (Virgo). De gekleurde achtergrond geeft de intensiteit van de gemeten röntgenstraling weer (rood weinig, blauw-wit veel), de witte cirkels zijn de sterrenstelsels die lid zijn van de groep. Een team sterrenkundigen onder leiding van Percy Gomez heeft de groep uitgebreid bestudeerd met behulp van de SDSS photometric survey en de Gemini Multi-Object Spectrograph on Gemini South (GMOS-S) en afgelopen week heeft Gomez op de 215e bijeenkomst van de AAS in Washington z’n verhaal daarover verteld. Ik was d’r niet bij, snif snif snif, maar volgens de berichten komt het erop neer dat Gomez en z’n makkers denken dat Abell 1882 een cluster in wording is. Eh… het is een supergroep van sterrenstelsels en het wordt een cluster? What’s the difference? Welnu, da’s een kwestie van terminologie. Als meerdere sterrenstelsels bij elkaar staan én gravitationeel aan elkaar gebonden zijn dan onderscheiden sterrenkundigen enkele vormen, waarbij aangetekend dat de begrenzingen nogal vaag zijn:

• groepen: hooguit zo’n 50 sterrenstelsels met een totale massa van 10¹³ zonmassa en een omvang van 1 á 2 megaparsec (1 mpc=3.262.000 lichtjaar). Het bekendste voorbeeld van een groep is de Lokale Groep, waar ons Melkwegstelsel, het Andromedastelsel (M31) en de Driehoeksnevel (M33) toe behoren. De Lokale Groep telt zo’n 40 sterrenstelsels;
• supergroepen: geen officiële benaming, maar zoiets als Abell 1882 wordt wel een supergroep genoemd. Met z’n 300 sterrenstelsels als ‘lid’ en een massa van 2 x 10¹⁴ zonmassa kan ‘ie als een tussenvorm tussen de groepen en de clusters worden beschouwd;
• clusters: deze bevatten meestal tussen 50 en duizend sterrenstelsels met een totale massa van 10¹⁴ tot 10¹⁵ zonmassa, gepropt in een gebied dat zo’n 2 á 10 mpc groot is. Huh, 50 is toch minder dan die 300 van Abell 1882? Yep, ik vind ’t net zo vaag als jullie. Een bekend voorbeeld van een cluster is de Comacluster in het sterrenbeeld Haar van Berenice;
• superclusters: de grootste opeenhopingen van sterrenstelsels, die gravitationeel gebonden zijn aan elkaar en die uit duizenden sterrenstelsels kunnen bestaan. De grootste van allemaal is de Shapley supercluster, die alleen al zo’n 25 clusters herbergt en die vermoedelijk de mysterieuze ‘great attractor’ is, waarheen de Lokale Groep wordt aangetrokken.

Afijn, we hadden het over Abell 1882 en die is volgens Gomez et al bezig te promoveren tot cluster á la de Comacluster. Wanneer ‘ie zal toetreden tot die klasse van kosmische grootheden? Over een jaartje of twee miljard. Oooooh, nog eventjes geduld dus. Bron: Gemini.