Zijn het nou supernovae of gammaflitsers?

Vandaag staan in het Britse wetenschappelijke vakblad Nature twee artikelen over de ontdekking van supernovae waarvan gebleken is dat de materie in de buitenlagen met bijna de lichtsnelheid is weggeblazen. Het gaat om supernova SN 2009bb en SN 2007gr. In het eerste geval kwam de radiotelescoop van de National Science Foundation’s Very Large Array (VLA) eraan te pas om de ‘relativistische expansie’ van de geëxplodeerde buitenlagen te meten en in het tweede geval is dat gebeurd met de radiotelescopen van JIVE en ASTRON in Dwingeloo. Bij SN 2007gr werd na de explosie in radiolicht een uitdijingssnelheid gemeten tot 85% van de lichtsnelheid (c=300.000 km/sec). Metingen in zichtbaar licht gaven een snelheid aan van ‘slechts’ duizenden kilometers per seconde. Er is één type supernova bekend waarvan bekend is dat ‘ie in staat is tot relativistische expansie van z’n buitenlagen en dat is de zogenaamde core-collaps supernova, waarbij een zware ster door z’n brandstof heen is en de kern in elkaar klapt. Die supernovae leveren meestal een gammaflitser op, die gekenmerkt wordt door een enorme stoot aan geproduceerde gammastraling. Maar het vreemde is dus dat SN 2009bb en 2007gr ná­et gezien zijn in gammalicht. En dus is de vraag of er verwantschap is tussen deze ‘radioflitsers’ – mijn term waar ik gelijk maar even copyright op leg 😉 – en de gammaflitsers. Om het ingewikkeld te maken: er worden twee soorten core-collaps supernovae onderscheiden, de ‘gewone’ en de ‘motor-aangedreven’ (Engine-driven) variant.

Bij de eerste worden géén relativistische snelheden gehaald (max. 3%), bij de tweede wel. Die engive-driven core collaps supernovae – geen zin om dat helemaal te gaan vertalen – hebben een soort van mini-quasar ^[1] in hun kern, die naar twee kanten een jet met relativistische gammastraling uitzendt. Nou nog ontdekken welk verband SN 2009bb en 2007gr daarmee hebben. Bron: Nova + NRAO + NRC-Handelsblad, 28 januari 2010.

1. Een neutronenster of een zwart gat met een accretieschijf eromheen. [↩]