29 maart 2024

Houdt de meridionale stroming het zonnevlekkenminimum in stand?

De meridionale stroming. Credit: Science@NASA

Naast de voortdurend opborrelende hete bellen aan het oppervlak van de zon is er aan haar oppervlak ook een langzame beweging aan de gang van plasma, dat vanaf de evenaar richting de beide polen stroomt. Daar aangekomen zinkt dit gas naar het inwendige van de zon en binnenin gaat de stroom dan weer richting de evenaar (zie figuur). Die keerkring van plasma wordt de meridionale stroming (Engels ‘Great Conveyor Belt’) genoemd en het plasma doet er ongeveer 40 jaar over om één complete ronde te maken. Het stromende en electrisch geladen plasma gaat vergezeld van sterke magnetische velden en die hangen op hun beurt weer samen met de verschijning van zonnevlekken. Metingen laten zien dat  de meridionale stroming het snelste gaat als de zonneactiviteit in een minimum is en het traagst als de zon actief is. Onderzoek van de Amerikaanse sterrenkundigen David Hataway en Lisa Rightmire heeft laten zien dat de gemiddelde snelheid van de meridionale stroming tijdens het zonnevlekkenminimum van 1996-97 ongeveer 12 meter per seconde bedroeg, vervolgens daalde de snelheid tot zo’n 8 m/s tijdens het maximum (2001-2002) en daarna ging de snelheid weer omhoog tot 10 m/s op het noordelijk halfrond en 12 m/s op het zuidelijk halfrond.

Die snelheid werd al in 2005 bereikt en sindsdien is ‘ie zo hoog gebleven. Hieronder in de grafiek zie je met de zwarte lijnen de waargenomen snelheid van de meridionale stroming, geschat aan de hand van de beweging van kleine magnetische gebiedjes, die waargenomen zijn door de zonnesatelliet SOHO. De rode lijn geeft het aantal zonnevlekken aan (gedeeld door 20). De vraag is of die constant snelle meridionale beweging de oorzaak is van het lange minimum waarin de zonnevlekken momenteel verblijven of een gevolg. Een solaire kip-of-ei-vraag als ik zo mag zeggen. 🙂

Credit Hathaway & Rightmire: 2010, Science 327, 1350.

Bron: NASA + NRC-Handelsblad, 13 maart 2010.

Share

Speak Your Mind

*