2 november 2024

Voor het eerst superstorm op exoplaneet waargenomen

Credit: ESO/L. Calçada

Z’n naam is HD209458b en hij bevindt zich 150 lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Pegasus. De exoplaneet heeft de twijfelachtige eer de eerste te zijn waar men een heuse superstorm in de atmosfeer heeft waargenomen. Dat is nogal wat, een weerkundig verschijnsel op een andere planeet waarnemen buá­ten ons zonnestelsel, 150 keer tien biljoen km verderop. Vorig jaar augustus ging vanaf de Aarde gezien de planeet voor de ster langs – die inderdaad HD209458 heet, dus zonder ‘b’ – waar ‘ie één keer per 3,5 dagen omheendraait en die ’transitie’ werd waargenomen met de Very Large Telescope (VLT) van de Europese Zuidelijke Sterrenwacht (ESO) in Chili. Uit de dopplerverschuiving van de absorbtielijnen van koolmonoxide in de atmosfeer, waargenomen met de CRIRES spectrograaf op de VLT, kon men afleiden dat de windsnelheid er bijna 3 km per seconde (!) bedraagt. De afstand tussen de ster en de planeet bedraagt slechts 7 miljoen km, nog geen twintigste van de afstand tussen Aarde en Zon, en daardoor is aan één kant van de planeet de oppervlaktetemperatuur zo’n 1000 °C. Da’s de kant die altijd in de richting van de ster wijst en het temperatuursverschil met de niet belichte ‘donkere’ kant leidt onvermijdelijk tot deze enorme windsnelheden. De transitie-metingen gaven ook aan dat de rotatiesnelheid van de exoplaneet om de ster heen 140 km per seconde bedraagt. Het is voor het eerst dat zo’n rotatiesnelheid direct werd gemeten. Uit de snelheid kon men de massa van ster én planeet berekenen: 1x die van de Zon respectievelijk 0,64 keer die van Jupiter. Afgelopen donderdag verscheen een artikel in het wetenschappelijke blad Nature over de ontdekking van de planeet met de superstorm. Drie van de vier auteurs waren Nederlandse sterrenkundigen: Ignas A. G. Snellen, Ernst J. W. de Mooij, (beiden Leidse Sterrewacht) en Remco J. de Kok (SRON). Geen zin om naar de winkel te rennen en dat blad te kopen? Dan kan je ‘m hier lezen. 🙂 Bron: ESO + NRC-Handelsblad, 26 juni 2010.

Share

Speak Your Mind

*