Chandra vindt superzwaar zwart gat dat twee keer is gekanteld

Voor de ontdekking van een superzwaar zwart gat in het centrum van een sterrenstelsel komt tegenwoordig geen sterrenkundige meer uit z’n bed. Maar de ontdekking van een dergelijk zwart gat dat maar liefst twee keer met z’n rotatieas gekanteld is is een ander verhaal en trekt de nodige aandacht van sterrenkundigen. Het gaat om het zwarte gat dat zich in het centrum van het radiosterrenstelsel 4C +00.58 bevindt, 780 miljoen lichtjaar van ons verwijderd in het sterrenbeeld Slang (Serpens). Dat stelsel is onderzocht in optisch, radio- en röntgenlicht, in de afbeelding links de optische opname, rechts een combinatie in het radio- (blauw) en röntgengebied (goud) van het electromagnetische spectrum. 4C +00.58 wordt ook wel een X-vormig sterrenstelsel genoemd, omdat in de ‘radiolobben’ twee richtingen zichtbaar zijn, die beiden een X vormen en die in de figuur hieronder gelabeld zijn. In de röntgenopname zien we daarnaast vier ‘gaten’ (cavities in ’t Engels), duidend op gaten in het hete gas in de kern van 4C +00.58.

De dubbele kanteling van het zwarte gat in 4C +00.58

Sterrenkundigen denken dat de rotatieas van het zwarte gat in eerste instantie liep van rechtsboven naar linksonder. 4C +00.58 kwam vervolgens in botsing met een naburig kleiner sterrenstelsel en de botsing resulteerde in het ontstaan van energierijke stralen vanuit de omgeving van het zwarte gat. Die stralen branden op hun beurt de gaten #1 en #2 in het hete gas. Omdat het gas dat op het zwarte gat viel niet in lijn was met de rotatieas kantelde deze en dat zorgde ervoor dat ook de twee straalstromen – elk vanuit een rotatiepool van ’t zwarte gat – meekantelden. Dat zorgde vervolgens voor het ontstaan van de gaten #3 en #4. Daarna volgde een tweede kanteling, wellicht veroorzaakt door de botsing van het zwarte gat in 4C +00.58 met z’n collega in het gebotste sterrenstelsel. Die tweede kanteling heeft ervoor gezorgd dat op dit moment de rotatieas van het zwarte gat van links naar rechts loopt. Vorige week verscheen een artikel over het merkwaardige zwarte gat in het vakblad The Astrophysical Journal Letters. Wie tijd over heeft (vakantie?) kan ’t artikel hier lezen, gratizz en voor nicks. Bron: Chandra.