28 maart 2024

Nieuw soort exploderende ster ontdekt: de gamma nova

Ontdekkingsfoto van Nova Cygni 2010. Credit: K. Nishiyama and F. Kabashima/H. Maehara, Kyoto University

Sterrenkundigen maken onderscheid tussen twee soorten van exploderende sterren: de novae en supernovae. Novae ontstaan als een witte dwerg door toevoer van massa van een begeleidende ster een kritische grens overschrijden en een thermonucleaire explosie ondergaan, waarbij ze wel 10.000 keer meer licht kunnen uitzenden. De witte dwerg blijft daarbij wel bestaan. Supernovae zijn er grofweg in twee categorieën: hele zware sterren aan het einde van hun leven die exploderen én witte dwergen die net als hun nova-broeders na massatoevoer exploderen, met een lichtkracht die wel vier miljard keer die van de Zon kan zijn. Bij supernovae blijft er niets over in het geval van witte dwergen en bij de zware sterren resteert een neutronenster of zwart gat. Naast de lichtkracht is een belangrijk verschil dat (tot nu toe) van supernovae wel gammastraling werd ontdekt en van nova niet. Maar met de ontdekking van Nova Cygni 2010 (V407 Cygni) is aan dat verschil een einde gekomen.

Nova Cygni 2010

De door Fermi gedetecteerde gammastraling van Nova Cygni 2010. Rechtsonder staan (toevallig) drie pulsars. credit: NASA/DOE/Fermi LAT Collaboration 

Deze nova werd ontdekt op 10 maart 2010 door een aantal Japanse amateur-sterrenkundigen – K. Nishiyama, F. Kabashima en H. Maehara om precies te zijn. De nova werd veroorzaakt door een witte dwerg in het sterrenbeeld Zwaan (Cygnus) die 8.800 lichtjaar van ons verwijderd is en die in de buurt een pulserende rode reus als begeleider heeft. Kort daarop werden van de nova gammastralen van meer dan 100 MeV gedetecteerd door Fermi’s Large Area Telescope. Fermi is een gammasatelliet van de NASA. Onderzoekers denken dat de gammastralen werden geproduceerd doordat de schokgolven die van de nova afkomstig waren in botsing kwamen met de harde sterrenwind van de rode reus. Dat betekent dus dat de nova opzichzelf niet afwijkt van andere novae, maar wel dat de situatie met de nabije pulserende ster leidt tot een gamma nova, zoals men Nova Cygni 2010 genoemd heeft. Bron: Space.com.

Share

Speak Your Mind

*