29 maart 2024

Gravitatielens wijst de weg naar donkere energie

credit: NASA, ESA, E. Jullo (JPL/LAM), P. Natarajan (Yale) and J-P. Kneib (LAM).

Onderzoek met behulp van de Hubble ruimtetelescoop aan de cluster van sterrenstelsels Abell 1689,  2,2 miljard lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Maagd (Virgo), heeft gegevens opgeleverd over de donkere energie. Sterrenkundigen keken daarbij naar de werking van de cluster als gravitatielens, waarbij de massa van de cluster ervoor zorgt dat het licht van erachterliggende sterrenstelsels door de gravitatiekracht verbogen wordt. Die gravitatielenzen hebben eerder het bewijs opgeleverd dat naast gewone materie ook donkere materie bestaat [1]Zo’n 4% van het heelal zou uit gewone materie bestaan, de zogenaamde baryonische materie, waaruit jij en ik, planeten en sterren zijn opgebouwd, 23% uit donkere materie en 76% tenslotte uit … Lees verder, want de sterkte van de afbuiging van het licht wordt bepaald door de hoeveelheid gewone én donkere materie. De hoeveelheid gewone materie kan men bepalen aan de hand van de lichtkracht van de sterrenstelsels, de hoeveelheid donkere materie was vervolgens een simpele rekensom. Afijn, diezelfde gravitatielenzen hebben nu dus informatie opgeleverd over dat net zo mysterieuze goedje in het heelal als donkere materie, namelijk donkere energie. In 1998 werd donkere energie voor het eerst voorgesteld nadat aan de hand van supernovae ver weg was gebleken dat het heelal versneld uitdijt. De druk van de donkere energie, die tegengesteld is aan de aantrekkende werking van de zwaartekracht van donkere en gewone materie, zou ervoor zorgen dat die versnelling tot stand komt. Nauwkeurige metingen aan de fotonen die afkomstig zijn van een sterrenstelsel á chter Abell 1689 en die via die cluster naar de aarde zijn gereisd vertellen sterrenkundigen meer over de geometrie van het heelal, zeg maar de vorm van ruimte en tijd. Omdat de donkere energie door haar druk rechtstreeks invloed uitoefent op de geometrie van het heelal kan informatie over die geometrie leiden tot meer inzicht in de preciese toestand van donkere energie. En dat is precies wat sterrenkundigen nu hebben gedaan en wat je voor alle details – die ik je maar liever wil besparen – in dit wetenschappelijke artikel rustig op je gemakje maar eens moet nalezen. Het is buiten lekker weer, naar Sail hoef je niet te gaan, want het is daar stervensdruk, kortom alle tijd om dat artikel in je tuin of op balkon te gaan lezen. 🙂 Bron: Hubble.

Voetnoten

Voetnoten
1 Zo’n 4% van het heelal zou uit gewone materie bestaan, de zogenaamde baryonische materie, waaruit jij en ik, planeten en sterren zijn opgebouwd, 23% uit donkere materie en 76% tenslotte uit donkere energie.
Share

Speak Your Mind

*