Credit: ESO/L. Calçada
Astronomen hebben met behulp van ESO’s HARPS-instrument een planetenstelsel ontdekt met zeker vijf planeten die rond de zonachtige ster HD 10180 in het sterrenbeeld Waterslang (Hydrus) draaien. De onderzoekers hebben ook bewijs voor de aanwezigheid van nog twee planeten, waarvan één met de laagste massa ooit gevonden. Dat zou het systeem vergelijkbaar maken met ons zonnestelsel, in termen van het aantal planeten (‘wij’ hebben er acht). Ook vond het team bewijs dat de afstanden van de planeten tot hun ster een regelmatig patroon volgen, wat in ons zonnestelsel ook het geval is.
Metingen aan HD 10180 met HARPS
Dat is ‘m, de ster HD10180. Credit:ESO and Digitized Sky Survey 2. Acknowledgment: Davide De Martin
De astronomen gebruikten de HARPS-spectrograaf op ESO’s 3,6-meter telescoop op La Silla in Chili voor een zes jaar lange studie van de zonachtige ster HD 10180, die op een afstand van 127 lichtjaar staat in de richting van het zuidelijke sterrenbeeld Waterslang. HARPS is een instrument met ongeëvenaarde stabiliteit en nauwkeurigheid en daarmee ’s werelds succesvolste exoplaneten-jager. Dankzij 190 HARPS-metingen ontdekten de astronomen de piepkleine schommelingen van de ster, die worden veroorzaakt door de complexe aantrekkingskracht van vijf of meer planeten. De vijf sterkste signalen corresponderen met vijf planeten met de massa van Neptunus – tussen de 13 en 25 keer de massa van de aarde – die om hun ster heen draaien in 6 tot 600 dagen. De afstand van deze planeten tot hun centrale ster 0,06 tot 1,4 keer de afstand aarde-zon. Van de twee planeten waarvan het vermoeden bestaat dat ze rond HD 10180 draaien zou één een Saturnus-achtige planeet kunnen zijn (met minimaal 65 aard-massa’s) die in 2200 dagen rond zijn zon draait. De andere zou de lichtste exoplaneet zijn die ooit is ontdekt, met een massa van 1,4 van die van de aarde. Die staat zeer dicht bij zijn ster, op 2 procent van de afstand aarde-zon. Eén jaar op deze planeet zou maar 1,18 aardse dagen duren. Het nieuw ontdekte planetenstelsel rond HD 10180 is op diverse manieren uniek. Ten eerste is het in de binnendelen veel dichtbevolkter dan ons eigen zonnestelsel doordat ten minste vijf Neptunus-achtige planeten zich bevinden op een afstand van de ster die valt binnen de baan van Mars. Bovendien heeft het systeem geen Jupiter-achtige gasreuzen. Ook hebben alle planeten vrijwel circulaire banen. Een goede impressie van het planetensysteem rond HD 10180 krijg je met de volgende video van de ESO:
Tot nu toe zijn vijftien planetenstelsels ontdekt met minstens drie planeten. De oude recordhouder was 55 Cancri in het sterrenbeeld Kreeft, die vijf planeten heeft, waarvan twee reuzenplaneten. Door gebruik te maken van de nieuwe data en de gegevens van andere planetenstelsels, vonden de astronomen een equivalent van de zogeheten Titius Bode-wet die in ons zonnestelsel geldt: de afstanden van de planeten tot hun ster lijken een regelmatig patroon te volgen. Een wet die een soort van ‘handtekening’ van het vormingsproces van deze planeetstelsels zou kunnen zijn, aldus één van de astronomen die het planetensysteem ontdekt heeft, Michel Mayor. Een ander belangwekkend resultaat is dat er een relatie bestaat tussen de massa van een planetenstelsel en de massa en chemische samenstelling van de moederster. Alle zware planeetsystemen zijn gevonden rond zware, metaalrijke sterren, terwijl de vier lichtste systemen zich rond lichtere en metaalarmere sterren bevinden. Dit soort kenmerken bevestigen de huidige theorieën. Afijn, genoeg gekletst over deze bijna-kopie van ons eigen zonnestelsel. Heb je er nog niet genoeg van dan lees je dit wetenschappelijke artikel erover maar. 🙂 Bron: ESO.
