28 maart 2024

Is HLX-1 een voorbeeld van een middelgroot zwart gat?

Impressie van HLX-1, © Heidi Sagerud

Volgens sterrenkundigen zou het goed kunnen dat de extreem heldere röntgenbron HLX-1 veroorzaakt wordt door wat men een middelgroot zwart gat noemt. In theorie worden vier grootteklassen van zwarte gaten onderscheiden – de (primordiale) mini-zwarte gaten, de stellaire zwarte gaten, de middelgrote zwarte gaten en tenslotte de superzware zwarte gaten – en van die vier zijn er van twee klassen talloze voorbeelden gevonden [1]In dubbelstersystemen in onze Melkweg en elders heeft men vele zwarte gaten ontdekt, die het gevolg zijn van een gravitationele collaps van een zware ster. De massa van zo’n zwart gat loopt … Lees verder, namelijk van de stellaire en de superzware zwarte gaten. Met de vondst van HLX-1, 300 miljoen lichtjaar van ons vandaan in het sterrenstelsel ESO 243-49, denkt men voor het eerst een kandidaat te hebben gevonden voor een middelgroot zwart gat. HLX-1 is een voorbeeld van een zogenaamde ultra-luminous X-ray source (ULX), die normaal gesproken al honderd keer meer röntgenlicht uitstralen dan ‘gewone’ stellaire röntgenbronnen. Maar HLX-1 is zelf nog eens 10 keer helderder dan z’n collega ULX’en. Op de afbeelding zie je HLX-1 als die lichtblauwe puntbron linksboven van het centrum van ESO 243-49. De vraag was of HLX-1 niet gewoon in ons eigen Melkwegstelsel is gelegen en toevallig vlakbij dat andere sterrenstelsel staat, maar spectrografisch onderzoek met ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili maakt duidelijk dat HLX-1 wel degelijk in ESO 243-49 ligt. Dat voedt de theorie dat HLX-1 een middelzwaar zwart gat is, met een massa tussen de 500 en 10.000 zonmassa’s. Een team sterrenkundigen onder leiding van Klaas Wiersema (Leicester’s Department of Physics and Astronomy, goh klinkt Nederlands) heeft ’t allemaal bestudeerd en beschreven in dit wetenschappelijke artikel. Bron: Eurekalert.

Voetnoten

Voetnoten
1 In dubbelstersystemen in onze Melkweg en elders heeft men vele zwarte gaten ontdekt, die het gevolg zijn van een gravitationele collaps van een zware ster. De massa van zo’n zwart gat loopt uiteen van enkele zonmassa’s tot de recordhouder op dit gebied, IC 10 X-1, die 22 tot 33 zonmassa’s telt. Superzware zwarte gaten zitten in de kernen van sterrenstelsels en wegen miljoenen tot miljarden zonmassa’s.
Share

Speak Your Mind

*