Ook sterren hebben zo hun kannibalen

Er zijn af en toe sterren die de onhebbelijke gewoonte hebben een collega-ster of nabije planeet aan te trekken en op te peuzelen. Regelrecht stellair kannibalisme dus. Eén zo’n ster is BP Piscium, afgekort BP Psc, een rode reuzenster 1000 lichtjaar van ons vandaan in het sterrenbeeld Vissen. Ze hebben die ster onderzocht in röntgenlicht met de Chandra röntgensatelliet en in visueel licht met de 3-meter Shane telescoop van het Lick Observatorium in de VS. Die combi van röntgen (paars) en optisch (overige kleuren) leverde bovenstaande tafereeltje op, waarin je de gevolgen ziet van de schrokpartij: een tweetal langgerekte straalstromen afkomstig van BP Psc en bij elkaar zo’n 2 lichtjaar lang. Direct om BP Psc heen is een stof- en gasschijf gevonden en da’s gelijk het vreemde van deze ster: normaal gesproken vind je dergelijke schijven alleen om jonge sterren heen, het overblijfsel van de gas- en stofwolk waaruit ze geboren waren. De stellaire moederkoek dus, goh… ik blijf in metaforen praten.

De rode reus BP Psc

Een rode reus is ouder dan onze zon, maar qua massa wel vergelijkbaar. Nadat z’n waterstof in de kern op is gaat de ster over tot helium en daarbij zwellen z’n buitenlagen op tot een rode reus. Een omhullende gas- en stofschijf hebben ze niet, die is al lang met de sterrenwind weggeblazen. Maar BP Psc heeft ‘m wél en dus vermoeden de sterrenkundigen dat ‘ie niet zo gek lang geleden een andere ster óf een grote planeet met hebben verorberd, waar de schijf een restant van is. Die peuzelpartij bezorgde de ster nieuwe energie en hij ging daardoor sneller roteren. Z’n magnetische activiteit werd ook verhoogd en dat resulteerde ten slotte in het uitstoten van de straalstromen vanuit z’n polen, zoals je kunt zien op de afbeelding hiernaast. Op de grote resolutie-afbeelding (48,1 Mb!) zie je BP Psc zelf ook als paars puntje, dus röntgenlicht uitzendend. Die gas- en stofschijf verhinderd het zicht op de ster in optisch licht, maar Chandra kon ‘m voor het eerst echt zien. De overige paarse puntjes in de afbeelding hebben niets met BP Psc te maken, maar zijn waarschijnlijk röntgenlicht uitstralende zware zwarte gaten in de centra van ver weggelegen sterrenstelsels. Bron: Chandra.