Een omgekeerde schokgolf in Winkelhaak

Hiernaast zie je G327.1-1.1. Daar heb je vast nog nooit van gehoord en ik tot vandaag ook niet, dus niks om je over te schamen. Het is het restant van een supernova die ooit plaatsvond in het zuidelijke onopvallende sterrenbeeld Winkelhaak (Norma), 29.000 lichtjaar verderop. Dat heldere puntje in het midden is het overblijfsel van die ontplofte ster, een snel rondtollende neutronenster, die we ook wel een pulsar noemen. De foto toont allerlei kleuren en dat vertelt ook precies hoe de foto tot stand is gekomen: als mix van diverse foto’s in verschillende delen van het electromagnetisch spectrum. In blauw zie je röntgenstraling, zoals waargenomen door de satellieten Chandra en XMM-Newton, in rood de radiostraling, door een bataljon radioschotels gezien en de rest van het sterveld is in infrarood, zoals gezien door ‘2MASS’ – hetgeen staat voor de Two Micron All-Sky Survey. Wat opvalt is dat die radiostraling rechtsboven van de pulsar grotendeels ontbreekt. Hoe dat komt is niet helemaal duidelijk, maar denkt wel dat er sprake is van een zogenaamde omgekeerde schokgolf. De supernova blies z’n buitenlagen op en een daaropvolgende schokgolf moet op een gegeven moment ‘gestuit’ zijn tegen die buitenlagen en vervolgens van richting zijn veranderd. Daardoor is de uitdijing vooral één kant uitgegaan en dat zie je op de foto van G327.1-1.1. De pulsar zelf – die een ‘ verse’ bel van heet materiaal heeft uitgespuwd, de blauwe wolk op de foto – beweegt naar het noorden, da’s boven op de foto. Zie deze gelabelde foto waarin ‘t allemaal wat duidelijker is. Bron: Chandra.