14 december 2024

Lood-botsingen LHC tonen oerknal als superhete vloeistof

Resultaten van ALICE. Credit: CERN/ALICE Collaboration

De op 7 november 2010 gestartte experimenten in de Large Hadron Collider (LHC) van CERN bij Genéve – ’s werelds grootste deeltjesversneller – waarbij loodionen tegen elkaar worden geknald laten zien dat het vroege heelal kort na de oerknal een extreem hoge dichtheid moet hebben gehad en dat de deeltjes zich als een superhete vloeistof gedroegen. De botsingen tussen de zware looddeeltjes werden nauwkeurig gevolgd met behulp van de ALICE-detector, één van de vier reusachtige apparaten die rondom de 27 km lange ring van de LHC staan opgesteld. De metingen aan de botsingen – waarbij de omstandigheden tijdens de oerknal worden nagebootst – laten zien dat de elementaire deeltjes bij temperaturen van meer dan 10 biljard °C (!) uiteenvallen in een soepje bestaande uit losse quarks en gluonen. Bij lagere temperaturen komen die nooit los voor, maar zitten ze altijd in pakketjes aan elkaar gebonden, in protonen en neutronen. Er waren theoretische modellen die voorspelden dat die soep zich als een soort gas zou gedragen, maar de ALICE-natuurkundigen, wiens bevindingen hier en daar na te lezen zijn, hebben geconstateerd dat het gasmodel de prullenbak in kan en dat de soep zich letterlijk als een vloeistof gedraagt. Een ander model dat richting prullenbak kan is die welke voorspelde dat er maximum zit in het aantal gluonen in een bepaalde hoeveelheid ruimte. Die beperking werd met ALICE niet waargenomen. De quark-gluon soep is niet voor het eerst in de LHC gecreëerd, want eerder al werd een dergelijk soepje in de Relativistic Heavy Ion Collider (RHIC) in New York tot stand gebracht, nadat goudionen tegen elkaar botsten. De hoeveelheid energie die in de loodbotsingen in de LHC werd geproduceerd was 13 keer zoveel als die in de RHIC. Je hebt altijd baas boven baas. 🙂 Bron: New Scientist.

Share

Comments

  1. Rein Kuijper zegt

    hallo arie we leven nu in een bijzondere wereld. Antiematerie trap.

    binnen drie weken quarkgluonplasma maken, ik loop mischien te hard van stapel. En dan is er de planck… gaan we nu begrijpen hoe het heelal in elkaar zit? Even wachten nog

    Rein

  2. Ja Rein, ik zou nog maar even wachten.

Speak Your Mind

*