19 maart 2024

Chandra vindt neutronenster met supervloeibare kern

De neutronenster in Cas A heeft een supervloeibare kern. Credit: X-ray: NASA/CXC/UNAM/Ioffe/D.Page,P.Shternin et al; Optical: NASA/STScI; Illustration: NASA/CXC/M.Weiss

Hiernaast zie je Cassiopeia A – voor vrienden kortweg Cas A genoemd, een supernovarestant dat zich 11.000 lichtjaar van ons vandaan bevindt. Het overblijfsel van een ster die slechts 330 jaar geleden met een geweldige knal explodeerde en die daarmee het jongste supernovarestant ooit ontdekt in ons Melkwegstelsel produceerde. Naast dat bijzondere feit is er nog iets wat Cas A bijzonder maakt, want met de röntgensatelliet Chandra heeft men ontdekt dat de kern van de neutronenster, dat kleine lichtpuntje in ’t midden van Cas A, een zogenaamde supervloeistof vormt. Die neutronenster is een zeer compact object, zo’n tien kilometer in doorsnede, met de massa van ongeveer onze zon. Onze zon in een bolletje van 10 km, dat geeft natuurlijk een enorme dichtheid: Eén theelepel ‘neutronenster’ weegt dan 1 miljard ton. Tien jaar van waarnemen van die neutronenster door Chandra laat zien dat de temperatuur ervan in die periode maar liefst 4% is gedaald. Twee onafhankelijke teams van sterrenkundigen tonen nu aan dat zo’n temperatuurdaling alleen te verklaren valt als de kern superfluïde is, een toestand waarbij een vloeistof geen viscositeit vertoont. Groepen neutronen gaan zich dan als één superdeeltje gedragen. De temperatuur in de kern zou enorm hoog zijn, ergens tussen een half en één miljard graden en neutrino’s uit de kern zouden energie mee naar buiten nemen, waardoor de kern snel afkoelt. Ongeveer honderd jaar geleden moeten de neutronen in de kern tot hun huidige staat zijn gekomen en volgens beide teams zou de afkoeling nog enkele decennia duren en dan verminderen. Hé, dat laatste is een voorspelling die gemakkelijk te verifiëren valt. OK, je moet een beetje geduld hebben. 🙂 De foto van Cas A is overigens een mix van waarnemingen van Chandra (in rood, groen en blauw) en Hubble (goud). Een gouden duo, nietwaar? Bron: Chandra.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Ah, een supervloeistof. Fascinerende substantie….zoals alle vormen van degeneratieve materie dat zijn. Wist je dat een supervloeistof dat je in een glas giet, gewoon dwars door het glas heen stroomt? En als je het in een geheel niet-permeabele houder giet, het tegen de zwaartekracht in eruit stroomt? Bizarre shit en superfascinerend! Overige vormen van degeneratieve materie zijn overigens 'normale' neutronium (de substantie in neutronensterren), witte-dwergen-materie, en de metallische waterstofkernen van gasreuzen zoal Jupiter.

  2. ringenoldus zegt

    Ik hoorde dinsdag op Utwente bij studiumgenerale dat de vloeistof over de rand naar buiten stroomt.

Speak Your Mind

*