29 maart 2024

Een actief superzwaar zwart gat in het Oog van Sauron

Het Oog van Sauron. Credit: X-ray: NASA/CXC/CfA/J.Wang et al.; Optical: Isaac Newton Group of Telescopes, La Palma/Jacobus Kapteyn Telescope, Radio: NSF/NRAO/VLA

Hiernaast zie je het “Oog van Sauron”. Nou ja, eigenlijk is het de kern van het actieve spiraalsterrenstelsel NGC 4151 in het sterrenbeeld Jachthonden (Canes Venatici). De foto is een combinatie van drie foto’s, gemaakt met drie instrumenten: de blauwe ‘pupil’ van het Oog van Sauron is röntgenlicht, gedetecteerd met NASA’s röntgensatelliet Chandra, de rode wolk om de pupil heen is radiolicht, in beeld gebracht met de radiotelescopen van de Very Large Array (VLA) en de gele spikkels á¬n die rode wolk is optisch licht, waarvoor ze de 1-meter Jacobus Kapteyn Telescoop op La Palma in stelling hebben gebracht. Het röntgenlicht is afkomstig van het actieve, superzware zwart gat in de kern van NGC 4151. Over de preciese oorzaak van de hoge energie-uitbarsting bestaan twee modellen, waarbij de ene uitgaat van een groeispurt van het zwarte gat door toevoer van materie zo’n 25.000 jaar geleden en de ander een meer recentere uitbarsting voorstelt. Uitkomst van beide modellen is dat superzware zwarte gaten in minstens 1% van hun levensloop een actieve periode kennen. De radiostraling rondom het Oog van Sauron is afkomstig van wolken neutraal waterstofgas. Daarin komen clusters van jonge sterren voor, omgeven in ‘kraamkamers’ van positief geladen waterstofgas (HII). Voor sterrenkundigen is een sterrenstelsel als NGC 4151 een geschenk uit de hemel – nou ja, meer ‘aan de hemel’ – want door z’n nabije afstand van 43 miljoen lichtjaar, voor sterrenkundigen is dat héél dichtbij, is het een prachtobject om te zien hoe zo’n actief zwart gat van invloed is op het omringende sterrenstelsel. Bron: Chandra.

Share

Speak Your Mind

*