28 maart 2024

Oud, ouder, oudst en… stokoudst

In ’t midden: HE1327-2326. Credit: ESO/Digitized Sky Survey 2

We kennen al de ster genaamd S1020549, een zogenaamde Populatie II-ster die met een geschatte leeftijd van ruim 13 miljard jaar tot voor kort doorging als de oudst bekende ster van het heelal. Maar de bejaarde ster is van z’n troon gevallen, want er is een andere ster ontdekt, die niet oud is, maar ‘stokkerdestokoud’ – 70 punten bij Scrabble voor dat woord. Het gaat om de ster HE1327-2326, ook weer voorzien van zo’n leuke catalogusnaam, die zich 4000 lichtjaar van ons af bevindt in het sterrenbeeld Waterslang (Hydra). Net als S1020549 een zéér metaalarme ster. De hoeveelheid ijzer in z’n bejaarde lijf is maar liefst 300.000 keer zo weinig als dat van de zon. Aangezien de metaalhoeveelheid een ruwe maat voor de leeftijd van sterren is – hoe minder metaal des te ouder – schat men de leeftijd van HE1327-2326 op maar liefst 13,6 miljard jaar oud. Ter vergelijking: het gehele heelal is hoogstwaarschijnlijk 13,7 miljard jaar oud. Dat betekent dat HE1327-2326 al 100 miljoen jaar na de oerknal ontstond, dus toen het heelal ‘pieperdepiepjong’ was – yep, weer 70 punten. De ster is qua grootte vergelijkbaar met onze zon. Waarom ‘ie zo oud is is niet bekend, maar men denkt dat HE1327-2326 ooit tot een dubbelstersysteem behoorde en dat ‘ie op een gegeven moment door z’n zwaardere partner uit dat systeem werd geschopt. Scheiden doet lijden zeggen ze wel eens, maar je kan er kennelijk wel oud mee worden. Bron: Supernova Condensate.

Share

Comments

  1. Hoi Adrianus V,

    ik heb destijds in 2007 gereageerd op een reply bij het ontdekken van een soortgelijke ster bijna net zo oud, te vinden op http://www.starstryder.com/2007/05/11/dating-star… .

    Helaas heb ik nooit een antwoord gekregen op de vraag hoe het mogelijk is dat binnen slechts een paar honderd miljoen jaar een populatie II ster geboren kan worden uit de overblijfselen van de voorloper – een populatie III ster.

    • Said Tadmiri zegt

      hoi de oudste is dat niet de orion want die is net zo oud als de zon en de maan toch of denken jullie van niet want dat is toch ook een ster van het heelal of niet en het heelal heeft zeker een rand de rand is net zo ver als de snelste dier op aarde die 500 jaar een één stuk vliegt en dat is slechtvalk die haalt snelheid van 389 km/u dus reken maar uit hoeveel km het zijn en hoe ver dat is om naar volgende planeet te halen moet je van de rand en weer terug dat is de afstand naar de volgende planeet er zijn 7 planeten graag hoor ik een reactie mvg

  2. Tsja, Starstryder had 't kennelijk even te druk om jou te beantwoorden. Laat ik daarom een poging wagen. Zoals Invader Xan van Supernova Condensate zegt bestonden de allereerste sterren, de genoemde populatie III sterren, uit de oer-elementen waterstof, helium en sporen van lithium. Allemaal elementen die in de eerste drie minuten na de oerknal waren onstaan. De populatie III sterren hadden geen metalen, d.w.z. elementen zwaarder dan de genoemde elementen. Ze waren heel zwaar (100 tot 1000 zonmassa) en ze leefden erg kort, een paar miljoen jaar. Op een gegeven moment exploderen ze als supernova – wellicht van het extreem krachtige pair-instability-supernova soort – en uit hun restanten ontstonden de Populatie II sterren.

  3. Olaf van Kooten zegt

    Precies, de metalen die in deze Populatie II ster bevinden, zijn waarschijnlijk slechts een paar miljoen jaar eerder gevormd uit extreem kortlevende Populatie III sterren.

  4. Hannes zegt

    Juist, en verklaar dan beiden maar een overschot aan koolstof in verhouding met onze zon.

  5. Olaf van Kooten zegt

    Het is inderdaad zo dat de meeste sterren die arm zijn in ijzer merkwaardig genoeg een overschot aan koolstof hebben. Niemand weet waarom dit precies zo is.

  6. Ik geloof dat ze spreken van "carbon enhanced metal-poor stars". Op internet kom je daar talloze artikelen over tegen, maar ik kan even niet aangeven welke verklaring ze er voor hebben.

Speak Your Mind

*