28 maart 2024

De rozerode gloed van stervorming

NGC 371. Credit: ESO/Manu Mejias

De helderrode wolk op deze nieuwe opname (hier in een grote versie te bewonderen) van ESO’s Very Large Telescope (VLT) in Chili is een gebied van gloeiend waterstofgas rond de sterrenhoop NGC 371. Deze kraamkamer van sterren maakt deel uit van ons buurstelsel, de Kleine Magelhaense Wolk. Het object dat deze foto domineert mag dan op een plasje bloed lijken, maar zo macaber is het niet. Zo’n gebied van geïoniseerd waterstofgas – ook wel HII-gebied genoemd – is juist een plek waar recent veel nieuwe sterren zijn geboren. NGC 371 is daar een voorbeeld van: het is een open sterrenhoop, gehuld in een gasnevel. De sterren in een open sterrenhoop zijn allemaal uit hetzelfde diffuse HII-gebied ontstaan. Mettertijd raakt het waterstofgas grotendeels op aan de vorming van hete, nieuwe sterren, waardoor er slechts een schil van waterstof resteert, zoals die op deze foto. NGC 371 maakt deel uit van de Kleine Magelhaense Wolk, een dwergstelsel op een afstand van slechts 200.000 lichtjaar dat daarmee een van de meest nabije buren van onze Melkweg is.

De Kleine Magelhaense Wolk bevat sterren in allerlei evolutiestadia – van de zeer heldere, jonge sterren van NGC 371 tot de restanten van sterren die als supernova zijn ontploft. Deze energieke jonkies zenden enorme hoeveelheden ultraviolette straling uit waardoor omringend gas, zoals het overgebleven waterstof van hun moedernevel, tot op afstanden van honderden lichtjaren aan het gloeien wordt gebracht. Dat verschijnsel is op deze foto – gemaakt met het FORS1-instrument van de VLT – mooi te zien. Open sterrenhopen zijn allesbehalve zeldzaam – ook in ons eigen melkwegstelsel zijn er veel te vinden. Maar NGC 371 onderscheidt zich door het buitengewoon grote aantal veranderlijke sterren dat hij bevat. Dat zijn sterren die in de loop van de tijd van helderheid veranderen. Een bijzonder interessant soort veranderlijke sterren, die traag pulserende B-sterren worden genoemd, kan worden gebruikt voor het onderzoek van het inwendige van sterren door middel van asteroseismologie. In deze sterrenhoop zijn verscheidene van deze sterren aangetroffen. Veranderlijke sterren spelen een cruciale rol in de astronomie: sommige soorten zijn onmisbaar voor de bepaling van de afstanden van verre sterrenstelsels en de leeftijd van het heelal. Bron: ESO.

Share

Comments

  1. Olaf van Kooten zegt

    Ik vind de Magelhaanse Wolken boeiende objecten. Het zijn echte kosmische laboratoria, waarin zo'n beetje alle processen die te maken hebben met de geboorte en dood van sterren voorkomen – en dat allemaal tegelijkertijd, in één enkel sterrenstelsel. Omdat de Wolken min of meer diffuus zijn in vergelijking met spiraalstelsels (m.a.w. je kunt er vrij makkelijk 'doorheen' kijken) kunnen we ontzettend veel leren over deze twee dwergstelsels. Ik bedoel, in onze eigen Melkweg kunnen we niet zo goed ver weg kijken: ons beeld wordt al snel verstoord door stofwolken die ondoorlatend zijn voor zichtbaar licht.

    Wat ik trouwens ook bijzonder vind: de Magelhaanse Wolken worden ingedeeld als 'onregelmatige dwergstelsels', maar ze hebben ook bepaalde kenmerken van spiraalstelsels. Okee, een centrale verdikking ontbreekt (maar die ontbreekt bijvoorbeeld ook bij het 'normale' spiraalstelsel M33) en spiraalarmen ontbreken ook. Dat laatste kan komen door de verstorende invloeden van de Melkweg. Maar, vroeger (voordat ze de Melkweg zijn gaan naderen) waren de beide Magelhaanse Wolken waarschijnlijk dwergspiraalstelsels. Een héél zeldzame categorie, aangezien dit soort stelsels extreem gevoelig zijn voor externe verstoringen.

Speak Your Mind

*