Samensmeltende zwarte gaten kúnnen supernovae als maatstaf vervangen

Voor zeer verre afstanden in het heelal worden al jaren de zogenaamde type Ia supernovae als maatstaf gebruikt, een redelijk betrouwbare indicator voor hun afstand tot de aarde. Het tweetal sterrenkundigen Nick Stone en Avi Loeb (Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics in de VS) denkt dat die rol in de toekomst wel eens overgenomen zou kunnen worden door samensmeltende superzware zwarte gaten. Die zwarte gaten – met massa’s van miljoenen tot miljarden zonmassa – verblijven in de centra van sterrenstelsels. Uit waarnemingen blijken sterrenstelsels met regelmaat te botsen en dat leidt er uiteindelijk toe dat de centrale zwarte gaten botsen en samengaan, ’to merge’ zoals dat in ’t Engels heet. Zo’n botsing gaat vergezeld van een enorme uitstoot van gravitatiegolven, rimpels in de ruimte en tijd. Er wordt al jaren gezocht naar dergelijke golven, maar ze zijn nog nooit aangetoond. De gravitatiegolven worden volgens Stone en Loeb vooral in één richting uit gezonden en dat zorgt er voor dat het samengesmolten zwart gat de andere kant uit vliegt. Dat betekent dat de kans dat nabije sterren in het zwarte gat verdwijnen een stuk groter wordt. Was die kans normaal gesproken één smulpartij van een ster eens per 100.000 jaar, bij een bewegend superzwaar zwart gat is dat eens per 10 jaar. Als zo’n ster uiteen wordt getrokken en uiteindelijk in het zwarte  gat verdwijnt ontstaat een enorme explosie, die we op aarde als gammaflitser of supernova kunnen zien, zoals van de week nog bleek bij GRB 110328A. Als hiervan zowel de gravitatiegolven als de lichtflits worden waargenomen dan levert die combinatie een betrouwbaarder afstand op dan de type Ia supernovae kunnen leveren, aldus het tweetal. Daarmee zouden ze op hun beurt weer informatie kunnen verschaffen over donkere energie, de mysterieuze oorzaak van de versnelde expansie van het heelal. Stone en Loeb hebben echter één probleem: de NASA heeft de voorgestelde gravitatiedetector LISA afgelopen week wegens de bezuinigingen de nek omgedraaid. Helaas pindakaas. Bron: CfA/Harvard.