29 maart 2024

Waarom dwergstelsels soms krachtige supernovae produceren

Door Galex onderzochte dwergsterrenstelsels. credit: NASA/JPL-Caltech

Een paar jaar terug werd door de sterrenkundigen Neil deGrasse Tyson [1]Inmiddeld directeur van het Hayden Planetarium in New York en veelvuldig besproken op de Astroblogs. en John Scalo opgemerkt dat de meest krachtige supernovae optreden in dwergsterrenstelsels en niet in grote sterrenstelsels. Recent onderzoek met NASA’s Galaxy Evolution Explorer, een satelliet die in het ultraviolette deel van het spectrum kan kijken, laat niet alleen zien dat de observatie van Tyson en Scalo juist is, maar geeft er ook een verklaring voor. Met Galex, zoals de satelliet wordt afgekort, hebben ze diverse dwergstelsels onderzocht en daaruit komt naar voren dat net als in grote sterrenstelsels grote, massieve sterren verantwoordelijk zijn voor het ontstaan van supernova. Maar in dwergstelsels, die wel 1000 keer lichter kunnen zijn dan ons Melkwegstelsel, komen veel minder zware elementen zoals koolstof en zuurstof voor, als in grote sterrenstelsels. Dwergstelsels zijn daardoor minder verontreinigt met metalen, zoals sterrenkundigen de elementen zwaarder dan helium noemen. Galex laat zien dat de weinige massieve sterren die het dwergstelsel weet te produceren gedurende hun kortstondige en heftige leven een stuk zwaarder blijven dan hun collega-massieve sterren in zwaardere sterrenstelsels. Het verschil wordt veroorzaakt door de hoeveelheid metalen in de atmosfeer van de sterren. Heeft een ster veel metalen in z’n buitenlagen dan wordt veel massa via een sterke sterrenwind – voor Galex zichtbaar als UV-straling – de ruimte in geblazen. Op het moment dat de zware ster een supernova wordt is al veel massa weg en is de kracht van de supernova ‘normaal’. Heeft de ster geen metalen, zoals in de dwergstelsels het geval is, dan ontbreekt de sterrenwind en is de ster op het moment dat de catastrofale knal begint nog heel zwaar. Dat zorgt voor een extra krachtige supernova. Aangezien dwergstelsels veel lijken op de jonge sterrenstelsel in het vroege heelal zijn sterrenkundigen erg geïnteresseerd om ze te bestuderen. Bron: NASA/JPL.

Voetnoten

Voetnoten
1 Inmiddeld directeur van het Hayden Planetarium in New York en veelvuldig besproken op de Astroblogs.
Share

Speak Your Mind

*