De Volle Maan na de lente-equinox bepaalt de Paasdatum. Credit: Geralt/Pixabay.
Het is vandaag Paaszondag. Het is 24 april en dat is voor Pasen erg laat. De periode waarin Paaszondag kan vallen is tussen 22 maart en 25 april, dus het zou zelfs nog een dag later kunnen. De vorige keer dat Pasen op 24 april viel was in 1859 en de volgende keer dat het gebeurt is in 2095 – dat zal ik niet meer meemaken. In 1886 en 1943 viel Pasen op 25 april en de volgende keren dat het gebeurt zal in 2038 en 2190 zijn. De reden van de per jaar wisselende paasdata is dat het afhankelijk is van de omloop van de Zon én van de Maan. En dat komt weer omdat Pasen een mix is van zowel het Joodse paasfeest, dat de Exodus van het Joodse volk uit Egypte herdenkt, en het Christelijke paasfeest, dat de dood en herrijzenis van Jezus herdenkt. Het Joodse paasfeest is gebaseerd op de maankalender. Het joodse jaar bestaat soms uit 12 en soms uit 13 maanden volgens een schema waarbij de eerste maand van het jaar, Nisan, altijd begint op de nieuwe maan die het dichtst bij het begin van de lente ligt, de lente-equinox. Nisan is dus de eerste lentemaand. Volgens dit kalendersysteem valt de Volle Maan altijd op 15 Nisan en dat is dan ook precies de datum waarop de Joden de Exodus herdenken onder de naam Pascha of Pesach, wat overgang betekent. Jezus zou op de dag van het Joodse paasfeest, vrijdag 15 Nisan, aan het kruis gestorven zijn en de zondag erop weer opgestaan, hetgeen in het Christelijke paasfeest wordt herdacht. Op het Concilie van Nicea (325) werd door de kerkleiders besloten om de datum van dit paasfeest officieel vast te stellen als de eerste zondag ná de dag van de eerste volle maan óp of ná de eerste dag van de lente. Dit om te voorkomen dat het Joodse en Christelijke paasfeest samen zouden vallen. Maar probleem was dat voor het vaststellen van deze paasdata de Maan in de gaten moest worden gehouden en die bleek in de praktijk in z’n bewegingen nogal schommelend. Anno nu weten we dat dat komt door de invloed van grote hemellichamen zoals de Zon en Jupiter. Daarom besloot men gebruik te maken van de Juliaanse kalender, die weer op de zonnestand is gebaseerd. Uiteindelijk was het de monnik Dionysius Exiguus die in 525 op basis van de Juliaanse zonnekalender mét diverse maanelementen erbij in z’n Liber Paschalis dé methode ontdekte om de juiste paasdatum uit te rekenen.
