28 maart 2024

Melkweg telt miljarden zware planeten zonder ster

Credit: NASA/JPL-Caltech

Onderzoek van een internationaal team van sterrenkundigen onder leiding van de Japanner Takahiro Sumi (Osaka Universiteit in Japan) heeft aangetoond dat de Melkweg tsjokvol zit met zware planeten – kaliber Jupiter of nog zwaarder – die geheel los door de ruimte zwerven, zonder ster in de buurt. Dit is de uitkomst – 19 mei te verschijnen in Nature – van het zogenaamde Microlensing Observations in Astrophysics (MOA) project. Gewoonlijk proberen ze exoplaneten te detecteren door te kijken of licht van sterren varieert als er een planeet omheen draait en deze vanaf de aarde gezien voor óf achter de ster langs schuift en door te zien of sterren een tikkeltje heen en weer bewegen als nabije exoplaneten met hun zwaartekracht aan hen trekken. Bij MOA gebruiken ze een andere techniek: hou zoveel mogelijk sterren in de gaten en kijk of hun licht niet varieert als er een planeet voorlangs trekt. Dat lijkt op die eerste genoemde techniek, maar het verschil is dat MOA kijkt naar het zogenaamde gravitatielens-effect, welke door Einstein werd voorspeld. De lichtkracht van een achtergrondster kan versterkt worden als een zware planeet die zich precies tussen ster en waarnemer op aarde bevindt het licht afbuigt. Hoe dat precies gaat zie je in deze animatie:

De uitleg van de video kan je hier lezen. Om kans te maken om zo’n gebeurtenis waar te nemen moest men heel veel sterren in de gaten houden en dá t heeft Sumi’s team gedaan: gedurende één jaar van waarnemingen in 2006 en 2007 keek het MOA-team met de 1.8-meter telescoop van het Mount John Universiteit-Observatorium in Nieuw Zeeland naar 50 miljoen (!) sterren in de richting van het centrum van de Melkweg. Dat leverde 1000 kandidaat-lenzen op, waarvan er 500 ‘hard’ genoeg waren om mee verder te kunnen. Van die 500 bleven er uiteindelijk 10 over, die voldeden aan één specifiek kenmerk van een verduistering door een Jupiter-achtige exoplaneet, namelijk dat zo’n verduistering ongeveer 2 dagen moet duren. Van die 10 kandidaten konden er 7 bevestigd worden door een ander project, genaamd OGLE, dat staat voor Optical Gravitational Lensing Experiment. De afstand van de planeten tot de aarde zou tussen de 10.000 en 20.000 lichtjaar liggen. Op basis van de 10 kandidaten en wat extrapolatie denken Sumi en z’n collegae dat de Melkweg miljarden zware planeten moet tellen. Er zouden zelfs meer losse planeten kunnen zijn dan sterren! Een deel van die planeten zou net als een ster ontstaan uit het ineenstorten van een wolk vol gas en stof, maar de meesten zullen ontstaan zijn als onderdeel van een planetenstelsel bij een ster. Door instabiliteit zouden ze vervolgens zijn weggekatapulteerd en als wees-planeten, in het Engels ‘orphan planets’, door de Melkweg struinen. Bron: NASA.

Share

Comments

  1. Voor de liefhebber, het artikel is ook hier te lezen, gratis en voor niks:

    http://arxiv.org/abs/1105.3544

  2. Ah, lang leve het ArXiv! Bedankt voor de link.

Speak Your Mind

*