28 maart 2024

DASCH kijkt ruim honderd jaar terug in de tijd

Credit: Sumin Tang, Jonathan Grindlay, Edward Los, Mathieu Servillat Institution: Harvard/CfA, Cambridge.

We zijn eigenlijk best wel verwend. We hebben CCD-camera’s, waarmee we in 5 minuten een supernova in de Draaikolknevel M51 kunnen vastleggen, m’n mobieltje heeft een 8 megapixel camera aan boord, meer power hebbend dan een digitale spiegelreflex van 3 jaar geleden. Je zou bijna vergeten dat er een tijd is geweest dat er geen digitale camera’s waren en dat alles letterlijk op een ‘gevoelige plaat’ werd vastgelegd. In de archieven van de Harvard universiteit liggen bijvoorbeeld een half miljoen fotografische platen, die van de sterrenhemel zijn gemaakt, sommigen meer dan honderd jaar oud. Met het DASCH (Digital Access to a Sky Century @ Harvard) project wil men die platen digitaliseren en gebruiken om bijvoorbeeld meer te weten te komen over het helderheidsverloop van sterren. Eén van de uitkomsten daarvan is de grafiek (zie hierboven) die men heeft weten te maken van de helderheid van de ster FU Cyg, een eclipsveranderlijke in het sterrenbeeld Zwaan. Het betreft een zware F-ster, waar één keer per 38 dagen een rode reus omheen draait. Vanaf de aarde gezien schuift de rode reus dan voor de F-ster en dan treedt een dipje op in de lichtkracht, in de grafiek hierboven de rode cirkels. Wat interessant is zijn niet die vele dipjes, waarvan ze er een heleboel gemist hebben, maar de dip in de ‘reguliere’ lichtkracht kort na 1900. Die dip duurde zo’n vijf jaar en is echt, d.w.z. dat de andere sterren op de fotografische plaat van FU Cyg géén dip te zien geven. Men denkt dat er vanuit de rode reus extra materiaal richting F-ster vloeide, waardoor diens omringende accretieschijf enigszins verduisterde en de lichtkracht afnam. Op een gegeven moment kwam het overtollige materiaal te dicht bij de F-ster, verdampte en vloog de lichtkracht weer omhoog. Leuk hé, zo’n tijdmachine? Bron: Astrobites.

Share

Speak Your Mind

*