Chandra Deep Field South: vroege heelal bezaait met zwarte gaten

Richt de Chandra röntgen-ruimtetelescoop zes weken lang onafgebroken op één punt aan de zuidelijke sterrenhemel en wat krijg je: de Chandra Deep Field South, de diepste röntgenblik die ooit op het heelal is geworpen. Die CDFS, zoals de afkorting ervan luidt, is vergelijkbaar met hetgeen optische broer Hubble ook ooit deed: de Hubble Ultra Deep Field. Hiernaast zie je een mix van infrarood-beelden van Hubble en een stukje van de CDFS van Chandra. Yep, beiden keken naar ’t zelfde piepkleine stukje hemel, in het sterrenbeeld Oven (Fornax). Links op de grote foto – hier in grote versie beschikbaar, 48 Mb groot in tif-formaat – zie je enkele blauwe heldere stippen. Dat zijn röntgenbronnen, die door Chandra zijn bekeken, allemaal sterrenstelsels die een actief superzwaar zwart gat in hun kern hebben. Rechts twee ‘gestackte’ opnames van één van die bronnen, in hoge en lage energie. Door de CDFS te bestuderen hebben sterrenkundigen ontdekt dat het vroege heelal letterlijk bezaaid moet zijn geweest met superzware zwarte gaten, die tezamen opgroeiden met de hun omringende sterrenstelsels. Als tandems moeten die zwarte gaten en sterrenstelsels zijn opgetrokken. Schattingen geven aan dat tussen 800 en 950 miljoen jaar na de oerknal al zo’n 30 miljoen superzware zwarte gaten aanwezig waren. Pakweg 30 tot 100% van alle toenmalige sterrenstelsels moet een dergelijk zwart gat in z’n kern hebben gehad. Da’s ongeveer 10.000 keer meer dan men eerder inschatte op basis van tellingen van quasars. Als zo’n zwart gat actief wordt door invallend materiaal kunnen we ‘m op aarde als een quasar zien, dus feitelijk hebben we het over hetzelfde. Bron: Chandra.